Do Ośrodka Doradztwa w Gdyni zwróciła się Pani Anna z prośbą o poradę, czy wcześniejsza spłata pożyczki gotówkowej, zaciągniętej w banku, powoduje powstanie dodatkowych korzyści dla pożyczkobiorcy, czy to się w ogóle opłaca?
W wielu przypadkach – tak. Najważniejsze, to odpowiednio przeanalizować postanowienia umowy. Bardzo często można w takiej sytuacji wnosić chociażby o zwrot niewykorzystanych składek z tytułu ubezpieczenia. Zdarza się, że są to znaczne kwoty.
Po pierwsze, należy wskazać, że zdecydowana większość umów pożyczek/kredytów zawiera również postanowienia w zakresie ubezpieczenia umowy. Instytucja ubezpieczenia pożyczki lub kredytu ma funkcję dodatkowego zabezpieczenia pożyczkodawcy na wypadek np. śmierci, utraty pracy przez pożyczkobiorcę czy też ustalenia jego niezdolności do dalszego wykonywania czynności zarobkowych, a w konsekwencji możliwości zapłaty rat w terminie. W przypadku zaistnienia nieprzewidzianego nadzwyczajnego wydarzenia, to ubezpieczyciel pokryje koszty pożyczki.
Zgodnie z treścią art. 813 § 1 Kodeksu cywilnego, składkę oblicza się za czas trwania odpowiedzialności ubezpieczyciela. W przypadku zaś wygaśnięcia stosunku ubezpieczenia przed upływem okresu, na jaki została zawarta umowa, ubezpieczającemu przysługuje zwrot składki za okres niewykorzystanej ochrony ubezpieczeniowej.
Pojęcie „ochrony ubezpieczeniowej” lub „odpowiedzialności ubezpieczyciela” należy rozumieć, jako okres, w którym ubezpieczyciel był narażony na ryzyko konieczności spełnienia świadczenia ubezpieczeniowego, tzn. okres, w którym może ziścić się to nieprzewidziane nadzwyczajne wydarzenie. Wobec tego, w przypadku, gdy następuje wcześniejsza spłata pożyczki, umowa pożyczki ulega rozwiązaniu, a ubezpieczyciel nie ponosi już żadnego ryzyka w tym zakresie.
Należy tym samym podkreślić, że wygaśnięcie, z jakiegokolwiek powodu, umowy ubezpieczenia powoduje obowiązek zwrotu tej części składki (proporcjonalnie obliczonej w stosunku do całości składki) za niewykorzystany okres ochrony ubezpieczeniowej. Roszczenie o zwrot składki nie będzie, zatem przysługiwać, jeżeli skrócenie okresu obowiązywania umowy nie wpłynęło na okres udzielania ochrony ubezpieczeniowej. Natomiast w przypadku, gdy – dla przykładu – umowa pożyczki została zawarta na okres 5 lat i na taki sam okres udzielono ochrony ubezpieczeniowej pożyczkobiorcy, a pożyczkobiorca spłaca pożyczkę w całości w okresie 3 lat, to za niewykorzystany okres 2 lat należy mu się zwrot niewykorzystanych składek ubezpieczenia.
Oczywiście, zwrot niewykorzystanego ubezpieczenia następuje na wniosek ubezpieczającego. Wniosek należy złożyć do instytucji udzielającej pożyczki/kredytu, nie zaś do ubezpieczyciela. Nie ma przy tym znaczenia, czy składka ubezpieczeniowa została pobrana jednorazowo przy podpisaniu umowy czy też była to kwota powiększająca każdą z rat pożyczki. Wówczas to ta instytucja będzie zobowiązana do właściwego obliczenia należnego zwrotu z tego tytułu.
