Do Ośrodka Doradztwa Finansowego i Konsumenckiego w Białej Podlaskiej zgłosiła się Pani Jadwiga, której zmarł mąż. Środki jakie zostały jej wypłacone z zasiłku pogrzebowego przez ZUS były niewystarczające na pokrycie wszystkich kosztów związanych z pogrzebem i dlatego musiała ona pożyczyć pieniądze od znajomych. Klientka chciałaby jak najszybciej oddać wszystkie długi, ale dowiedziała się, że nie może wypłacić z konta męża żadnych pieniędzy, dopóki nie będzie miała postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku albo notarialnego poświadczenia dziedziczenia. Klientka nie ma żadnych środków, wszystkie oszczędności małżonków znajdują się na koncie jej zmarłego męża.
Co do zasady rzeczywiście wszystkie środki zgromadzone na rachunkach bankowych zmarłego wchodzą w skład spadku po nim i podlegają dziedziczeniu przez spadkobierców. Oznacza to, że bank może wypłacić takie środki tylko osobie, która przedłoży sądowe postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku albo notarialne poświadczenie dziedziczenia. W przypadku, kiedy jest kilku spadkobierców wymagane jest również przedstawienie dokumentu potwierdzającego dział spadku.
Jednakże, w obowiązujących przepisach mamy również wyłączenia od tej ogólnej zasady, które wskazują nam, jakie należności mogą zostać zaspokojone w pierwszej kolejności i co za tym idzie podlegają one wyłączeniu z masy spadkowej.
Przede wszystkim z takiego rachunku w pierwszej kolejności może zostać dokonany zwrot kosztów pogrzebu, w następnej kolejności mogą zostać wypłacone środki wynikające z dyspozycji wkładem na wypadek śmierci (pod warunkiem, że taka dyspozycja została złożona za życia przez właściciela rachunku).
W związku z powyższym klientka nie musi wcale czekać na zakończenie prowadzonego postepowania spadkowego tylko może skorzystać z możliwości dokonania zwrotu poniesionych kosztów pogrzebu z rachunku męża. Taka możliwość daje jej art. 55 ust. 1 pkt. 1 ustawy prawo bankowe:
W przypadku śmierci posiadacza rachunku oszczędnościowego, rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego lub rachunku terminowej lokaty oszczędnościowej bank jest obowiązany wypłacić z tych rachunków kwotę wydatkowaną na koszty pogrzebu posiadacza rachunku osobie, która przedstawiła rachunki stwierdzające wysokość poniesionych przez nią kosztów – w wysokości nieprzekraczającej kosztów urządzenia pogrzebu zgodnie ze zwyczajami przyjętymi w danym środowisku.
Oznacza to, że bank ma obowiązek wypłacenia środków z rachunku osoby zmarłej tej osobie, która faktycznie poniosła te koszty i która potwierdzi to przedkładając rachunki potwierdzające wysokość poniesionych przez nią kosztów. Jak już wspomniano kwota ta nie będzie wchodzić do masy spodkowej po zmarłym i nie podlega dziedziczeniu. Dlatego, też o wypłatę środków na pokrycie kosztów związanych z pogrzebem może się ubiegać ta osoba, która faktycznie poniosła te koszty i nie musi nią być wcale małżonek lub inni krewni zmarłego. Taka wypłata będzie przysługiwała tak samo znajomemu czy sąsiadowi, który zorganizował pogrzeb i poniósł tego koszty lub Ośrodkowi Pomocy Społecznej, właściwym dla miejscowości, w której zameldowana była osoba zmarła, jeśli to on zajął się organizacją pogrzebu.
Należy jednak wspomnieć, że bank dokona wypłaty środków tylko wtedy, gdy wystąpią łącznie cztery warunki:
- Osoba ubiegająca się o zwrot przedstawi rachunki;
- Kiedy na rachunku osoby zmarłej znajduje się odpowiednia kwota tzn. wypłata następuje do wysokości salda dodatniego rachunku. Jeżeli saldo rachunku jest zerowe, to bank nie ma z czego wypłacić wnioskowanej kwoty;
- Zwrot następuje jedynie w wysokości nieprzekraczającej kosztów zorganizowania pogrzebu zgodnie z przyjętymi w danym środowisku zmarłego zwyczajami. Niestety to bank dokonuje oceny jakie to zwyczaje i ile kosztują. Nie ma nigdzie wskazanego zamkniętego katalogu zwyczaju w danych środowiskach oraz ich wyceny.
- Kiedy osoba zmarła była jedynym właścicielem rachunku, z którego ma nastąpić wypłata tzn. nie można domagać się zwrotu kosztów pogrzebu z rachunku wspólnego, którego osoba zmarła była jednym z współposiadaczy.
Należy także pamiętać o tym, że środki na pokrycie kosztów pogrzebu z rachunku osoby zmarłej zostaną wypłacone tylko wtedy, gdy nie zostały one pokryte z innych źródeł np. z zasiłku pogrzebowego. Oznacza to, że w przypadku klientki, kiedy wypłacona kwota zasiłku pogrzebowego wystarczyła jedynie na opłacenie części kosztów związanych z pogrzebem męża to może ona się ubiegać o wypłatę z jego rachunku bankowego pozostałej części, którą sfinansowała poprzez zaciągniecie pożyczek u znajomych.
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe. (Dz.U. 1997 nr 140 poz. 939)
