Wraz z dniem ogłoszenia upadłości życie zadłużonej osoby całkowicie się zmienia. Warto jednak mieć świadomość, że zmianie ulegnie także życie jego współmałżonka. Ogłoszenie upadłości nie pozostanie bez znaczenia dla małżeństwa i majątku wspólnego małżonków.
Wspólność majątkowa małżonków powstaje z mocy prawa z chwilą zawarcia małżeństwa. Jest podstawowym ustrojem małżeńskim, jeżeli osoby wstępujące lub trwające w związku małżeńskim chcą inaczej ułożyć swoje majątkowe relacje mogą udać się do notariusza i złożyć stosowne oświadczenia woli zarówno przed ślubem jak i po nim.
Majątek zgromadzony w czasie trwania małżeństwa stanowi współwłasność obojga małżonków w częściach równych. Wraz z ogłoszeniem upadłości konsumenckiej z mocy prawa powstaje rozdzielność majątkowa, jednakże to nie wszystkie poważne zmiany dotyczące majątku wspólnego.
Decydując się na upadłość konsumencką należy mieć na uwadze, że cały majątek wspólny wejdzie do masy upadłości, a małżonek upadłego ma jedynie roszczenie o wypłatę z masy upadłości równowartości swojego udziału. Małżonek upadłego będzie zaspokojony dopiero w IV kategorii.
Sąd Najwyższy w składzie 7 sędziów dnia 16 grudnia 2020 r. podjął uchwałę w sprawie o sygn. III CZP 7/19, stwierdzającą, że:
Z dniem ogłoszenia upadłości małżonka, nieprowadzącego działalności gospodarczej (art. 491[1] i nast. ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe, jedn. tekst: Dz.U. z 2019 r., poz. 498 ze zm.), pozostającego w ustroju wspólności majątkowej, między małżonkami powstaje rozdzielność majątkowa, a majątek wspólny, którego podział nie jest dopuszczalny, wchodzi do masy upadłości.
Oznacza to, że w momencie ogłoszenia upadłości konsumenckiej:
- wszystko co stanowi wspólność majątkową wchodzi do masy upadłości a zarząd nad majątkiem przejmuje syndyk.
- współmałżonek upadłego również traci możliwość rozporządzania mieniem (poza swoim majątkiem osobistym).
Co w sytuacji gdy małżonkowie w dniu ogłoszenia upadłości nie posiadali wspólności majątkowej?
Zgodnie z art.126 ust.1 pr. up. umowne zniesienie wspólności jest skuteczne w stosunku do masy upadłości tylko wtedy, gdy umowa zawarta została co najmniej dwa lata przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości.
W przypadku sądowego ustanowienia rozdzielności majątkowej ten okres skraca się do roku przed dniem złożenia wniosku o upadłość konsumencką, jednakże pozew o ustanowienie rozdzielności majątkowej musi być wniesiony co najmniej na dwa lata przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości (art. 125 ust.1 pr. up.).
Upadłość konsumencka jest często jedyną szansą na wyjście z długów należy jednak mieć na uwadze wszystkie konsekwencje, które ze sobą niesie.
