Czy wierzyciel może zażądać działu spadku?

Czy wierzyciel może zażądać działu spadku?

Do Ośrodka w Krakowie zgłosił się Pan Andrzej, który spodziewa się, że lada moment zapuka do niego komornik. Pan Andrzej nie ma majątku, a na dodatek ostatnio stracił pracę. W 2016 r. odziedziczył udział w spadku po ojcu. Do dnia dzisiejszego nie przeprowadzono działu spadku. Rodzina z obawy przed komornikiem chce jak najszybciej dokonać działu spadku (gospodarstwo rolne). Pan Andrzej pyta czy komornik/wierzyciel może zażądać działu spadku? Czy jego rodzina może ucierpieć na tym?

Spadkobiercy z chwilą śmierci spadkodawcy nabywają udziały we własności rzeczy i w prawach majątkowych, które wchodzą do spadku. Z tych składników majątkowych mogą odpowiadać za zobowiązania nie tylko spadkodawcy, ale i za własne. Komornik może zająć prawo dłużnika do żądania podziału spadku i potem to prawo wierzyciel może zrealizować poprzez wniesienie do sądu wniosku o dział spadku. Zgodnie z art. 887 kpc  wierzyciel może wykonywać wszelkie prawa i roszczenia dłużnika, a to oznacza, że z momentem zajęcia wierzyciel może zażądać podziału spadku. Co do zasady dział spadku można dokonać w drodze umowy między wszystkimi spadkobiercami lub na mocy postanowienia sądu o dziale spadku.  jest czy takie zajecie uprawnia wierzyciela do działu umownego, czy tylko do sądowego działu.

Zgodnie z treścią art. 912 kp:

„§ 1. Jeżeli zajęte zostało prawo, z mocy którego dłużnik może żądać działu majątku, zajęcie obejmuje wszystko to, co dłużnikowi z działu przypadnie. Gdy dłużnik otrzyma z działu nieruchomość lub ułamkową jej część, sąd przeprowadziwszy dział zawiadomi o zajęciu sąd właściwy do prowadzenia księgi wieczystej w celu ujawnienia zajęcia przez wpis w księdze wieczystej lub złożenie zawiadomienia do zbioru dokumentów. Jeżeli wierzyciel w ciągu miesiąca po ukończeniu działu nie zażądał przeprowadzenia egzekucji z mienia przypadłego dłużnikowi, przedmioty majątkowe, z których egzekucji nie żądał, będą wolne od zajęcia.

§ 2. O zajęciu prawa, z mocy którego dłużnik może żądać działu, komornik zawiadomi wskazane przez wierzyciela osoby, przeciwko którym dłużnikowi przysługuje prawo żądania działu.”

Ochrona współspadkobierców

Ustawodawca dbając o interesy wszystkich spadkobierców, w art. 779 § 1 kpc, ustanowił zakaz egzekucji ze spadku, aż do działu spadku, chyba że jest tytuł egzekucyjny przeciwko wszystkim spadkobiercom. Jeśli przed działem spadku wszczęto egzekucje do przedmiotu ze spadku na podstawie tytułu egzekucyjnego wystawionego tylko przeciwko jednemu współspadkobiercy, organ egzekucyjny powinien odmówić wszczęcia egzekucji lub ją umorzyć, gdy dłużnik wykaże że zajęty przedmiot wchodzi w skład spadku i że działu spadku jeszcze nie przeprowadzono.

Komornik, na mocy 912 § 2 kpc, zawiadamia wszystkich współspadkobierców o zajęciu prawa do działu spadku. W ten sposób osoby te dowiadują się, że od tego momentu uprawnionym do zgłoszenia żądania podziału spadku jest wierzyciel, a nie dłużnik, a ponadto , ze to co z działu powinno przypaść dłużnikowi, jest objęte zajęciem komorniczym. Po przeprowadzeniu działu sąd księgowowieczysty powinien ujawnić zajęcie w księdze wieczystej.

Pan Andrzej może się spodziewać, że komornik zajmie jego prawo do żądania działu spadku. Od decyzji wierzyciela zależy czy wystąpi z wnioskiem o dział spadku czy też nie. Zapewne będzie to podyktowane takimi czynnikami jak: wielkość długu, inne możliwości zaspokojenia wierzyciela, charakter składników spadku.  Interesy współspadkobierców zabezpieczone są przez zakaz egzekucji ze spadku do czasu działu spadku oraz obowiązek zawiadomienia o zajęciu prawa do działu spadku.