Nadmierne zadłużenie gospodarstw domowych to sytuacja, w której tracą one zdolność do spłaty swoich zobowiązań. Niespłacone kredyty na zakup towarów, usług, papierów wartościowych, pożyczki i kredyty mieszkaniowe oraz zaciągnięte zobowiązania na spłatę już istniejących długów najczęściej doprowadzają do pętli zadłużenia, a w wielu przypadkach do niewypłacalności kredytobiorcy.
Przyczyną takiego stanu rzecz jest w dużej mierze lekkomyślność i nieroztropność w podejmowaniu decyzji kredytowych. Zaciągnięcie kredytu powinno być poprzedzone rzetelną analizą naszej sytuacji finansowej i budżetu domowego. Innymi słowy, musimy sprawdzić, czy na pewno stać nas na kredyt, czy rezerwa w budżecie pozwoli nam na pokrycie rat kredytowych bez większych wyrzeczeń. Nie bez znaczenia jest również świadomy wybór oferty kredytowej, a nie zaciąganie szybkiego kredytu pod wpływem nagłego impulsu lub agresywnej reklamy instytucji finansowej. „Z badań przeprowadzonych na zlecenie UOKiK w tym roku wynika, że 20 proc. konsumentów w ogóle nie czyta umowy pożyczki przed jej podpisaniem. Brak wiedzy o przysługujących prawach i nieznajomość warunków, na jakich będzie spłacane zadłużenie, mogą narazić słabszych uczestników rynku na poważne konsekwencje finansowe.
Problemy w spłacie rat kredytowych mogą się pojawić, jeżeli szczegółowo nie zapoznamy się z warunkami umowy kredytowej, przede wszystkim w zakresie kosztów kredytu. Jeżeli nie czujemy się na siłach, aby samodzielnie przeanalizować umowę, powinniśmy zwrócić się do ekspertów np. specjalistów z Ośrodków Doradztwa Finansowego i Konsumenckiego, działających przy Stowarzyszeniu Krzewienia Edukacji Finansowej, którzy takiej pomocy udzielą bezpłatnie.
Stan nadmiernego zadłużenia może być również wywołany czynnikami od nas niezależnymi. Zaburzenia płynności i stabilności finansowej domowego budżetu mogą być wywołane utratą pracy, majątku czy zdrowia lub innymi przypadkami, których nie jesteśmy w stanie przewidzieć. A pogorszenie naszej sytuacji życiowej z całą pewnością przełoży się na naszą zdolność do terminowej obsługi zobowiązań finansowych.
Najlepszym jak dotąd narzędziem zapobiegania nadmiernemu zadłużeniu okazuje się edukacja finansowa, już od etapu wczesnoszkolnego począwszy.
