Do Ośrodka Doradztwa Finansowego i Konsumenckiego w Krakowie zadzwonił pan Andrzej, który chciał dowiedzieć się jak ustalić spadkobierców swojego zmarłego dłużnika. W 2019 roku pan Andrzej wygrał sprawę przeciwko swojemu dłużnikowi i uzyskał tytuł wykonawczy. Nie zdążył jednak rozpocząć postępowania egzekucyjnego, bo dłużnik zmarł. Pan Andrzej chciałby odzyskać swoje pieniądze od spadkobierców dłużnika, dlatego chciał dowiedzieć się jak można ich ustalić, czy będzie musiał zdobyć nowy tytuł wykonawczy oraz kiedy wierzytelność się przedawni.
Spadkobierca, czyli kto?
Spadkobierca to osoba, która dziedziczy spadek po zmarłym (spadkodawcy). Dziedziczenie może odbywać się na podstawie ustawy, czyli kodeksu cywilnego lub na podstawie testamentu.
Zgodnie z kodeksem cywilnym osoby, które dziedziczą po zmarłym otrzymują nie tylko aktywa, czyli wartościowe składniki majątku takie jak pieniądze, kosztowności czy nieruchomości, ale także długi. Jeżeli spadek został przyjęty wprost, odpowiada się za długi całym swoim majątkiem. W przypadku przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza odpowiedzialność za długi spadkowe ograniczona jest do wartości ustalonego w spisie inwentarza stanu czynnego spadku. Przedstawiając na przykładzie: długi wynosiły 25 tysięcy złotych, w spisie inwentarza wykazano spadek o wartości 8 tysięcy złotych- tym samym spadkobierca odpowiadać będzie do sumy 8 tysięcy złotych.
W przypadku kilku spadkobierców ich odpowiedzialność ma charakter solidarny do czasu podziału spadku. Dla wierzyciela to dogodna sytuacja, gdyż może domagać się spłaty całości lub części długu od wszystkich spadkobierców łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna. Po dziale spadku każdy ze spadkobierców odpowiada za dług proporcjonalnie do swojego udziału w spadku.
Spadkobiercy mogą oczywiście spadek odrzucić, mają na to 6 miesięcy od dnia dowiedzenia się o powołaniu do dziedziczenia.
Jak ustalić spadkobierców?
- Zapytanie do właściwego ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania dłużnika sądu rejonowego.
W sądzie można dowiedzieć się czy zostało wszczęte, jest prowadzone lub zostało zakończone postępowanie spadkowe po zmarłym dłużniku.
Jeżeli takowe się toczy można złożyć wniosek o przyłączenie się do postępowania spadkowego, a jeżeli się zakończyło o wydanie odpisu postanowienia o nabyciu spadku. Można również uzyskać dostęp do akt powołując się na swój interes prawny.
Jeżeli postępowanie spadkowe nie zostało wszczęte wierzyciel ma prawo wnieść wniosek o rozpoczęcie postepowania spadkowego po dłużniku.
- Sprawdzenie Rejestru Spadkowego i rejestru Aktów Poświadczenia Dziedziczenia.
Wierzyciel wykazując swój interes prawny (ustalenie spadkobierców zmarłego dłużnika) może uzyskać wgląd do akt, w których sąd zarejestrował przesłany przez notariusza akt poświadczenia dziedziczenia lub oświadczenie o odrzuceniu spadku- posiadając tą dokumentację wierzyciel pozyska informację o spadkobiercach zmarłego dłużnika.
Rejestr Spadkowy ma formę elektroniczną, przez co jest wygodny w użytkowaniu. Można tam sprawdzić:
- Notarialne akty poświadczenia dziedziczenia sporządzone po 01.03.2009 r.
- Sądowe stwierdzenia nabycia spadku wydane po 08.09.2016 r.
- Europejskie poświadczenia spadkowe wydane w Polsce po 08.09.2016 r.
Ponadto przez wpisanie danych zmarłego dłużnika dowiemy się czy toczyło się po nim postępowanie spadkowe oraz gdzie, lub czy został sporządzony akt poświadczenia dziedziczenia. Dane ewentualnych spadkobierców nie będą figurowały w Rejestrze, ale znając miejsce przeprowadzenia postępowania spadkowego uda się łatwo je ustalić.
- Wystąpienie przez wierzyciela z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku.
Jeżeli w toku ustaleń okaże się, że postępowanie spadkowe po dłużniku nie miało miejsca, wierzyciel powinien wystąpić z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku.
Bardzo rzadko zdarza się, że wierzyciel ma wiedzę, kto powinien dziedziczyć po jego dłużniku. Po złożeniu wniosku o stwierdzenie nabycia spadku sąd wezwie wnioskodawcę do wskazania następców prawnych (spadkobierców).
Wierzyciel – wnioskodawca powinien wystąpić do:
- urzędu miasta lub gminy ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy lub
- wydziału Udostępniania Informacji Departamentu Spraw Obywatelskich MSWiA
W celu ustalenia kręgu spadkobierców. We wniosku o udostępnienie danych osób wchodzących w krąg spadkobierców należy wykazać interes prawny na podstawie zobowiązania Sądu.
Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku składa się do sądu właściwego dla miejsca, w którym spadkodawca ostatnio stale zamieszkiwał. Składając taki wniosek wierzyciel musi wykazać interes prawny. W tym celu powinien dołączyć do niego dokumentację poświadczającą istnienie długu oraz odpowiednio opisać swoją sytuację w uzasadnieniu.
Wniosek należy opłacić opłatą sądową w kwocie 100 zł, (jeżeli sprawa dotyczy jednego spadkodawcy), oraz uiścić kwotę 5 zł tytułem wpisu do Rejestru Spadkowego.
Co z tytułem egzekucyjnym, gdy nie doszło do wszczęcia sprawy przed komornikiem.
W przypadku pana Andrzeja, będzie musiał uzyskać klauzulę wykonalności wobec spadkobierców swojego dłużnika. W tym celu będzie musiał przedłożyć przed sądem odpis prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku lub akt poświadczenia dziedziczenia. Z taką klauzulą wykonalności można rozpocząć postępowanie egzekucyjne, jeżeli spadkobiercy samodzielnie nie uregulują długu.
Przedawnienie wierzytelności odbywa się na zasadach ogólnych.
Więcej na >>> Porada tygodnia
