Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK) a masa upadłości

Do Ośrodka Doradztwa Finansowego i Konsumenckiego w Krakowie zgłosiła się Klientka z pytaniem czy środki zgromadzone w ramach Pracowniczych Planów Kapitałowych będą stanowić część masy upadłości czy też nie?

W 2019 roku weszła w życie ustawa o Pracowniczych Planach Kapitałowych (PPK), realizowana w ramach Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju. Pracownicze Plany Kapitałowe to powszechny system oszczędzania dla pracowników realizowany przy współpracy z pracodawcami oraz państwem. Pracownik i pracodawca przekazują do PPK wpłaty, których wysokość jest naliczana procentowo od wysokości wynagrodzenia pracownika. Dodatkowo państwo  dodaje do tej puli określone kwoty. Oszczędzający, przez co najmniej 3 miesiące otrzyma od państwa jednorazowo 250 zł wpłaty powitalnej. Następnie zaś, co roku, po spełnieniu określonych warunków, będzie zasilać konto pracownika kwotą 240 zł.

PPK stanowią dodatkowe oszczędności, czy więc w wypadku upadłości konsumenckiej mogą zostać włączone do masy upadłości?

Opierając się na treści art. 95 ustawy o pracowniczych planach kapitałowych, art. 69 ust. 1, art. 63 ust. 1 pkt 1, art. 491^{14 i} art. 491¹¹ prawa upadłościowego wydaje się, że fundusze zgromadzone na PPK nie powinny wchodzić do masy upadłości.

Z dniem ogłoszenia upadłości majątek upadłego staje się masą upadłości, która służy zaspokojeniu wierzycieli upadłego. Zgodnie z art. 69 ust. 1 prawa upadłościowego ustalenie składu masy upadłości następuje przez sporządzenie spisu inwentarza i spisu należności.

Zgodnie z art. 63 ust. 1 pkt 1 prawa upadłościowego do masy upadłości nie wchodzi m.in. mienie, które jest wyłączone od egzekucji według przepisów kodeksu postępowania cywilnego.

Wyłączenie spod egzekucji

Do masy upadłości nie wchodzą także składniki majątku upadłego, które podlegają wyłączeniu na mocy przepisów szczególnych. Szczególne uregulowanie w tym zakresie zawiera m.in. art. 95 ustawy o PPK przewidujący wyłączenie środków zgromadzonych na rachunku PPK spod egzekucji sądowej i administracyjnej. Został, zatem uzupełniony na gruncie przepisów szczególnych, zakres ograniczeń egzekucji zawarty w kodeksie postępowania cywilnego. Także wynagrodzenie za pracę podlega ograniczeniom egzekucji ( art. 87 k.p.), oraz świadczenia z ubezpieczeń społecznych (art. 139 – 141 ustawy emerytalnej).

Z drugiej zaś strony art. 95 ustawy o PPK nie wyłącza wprost środków zgromadzonych w ramach PPK z masy upadłości a żadne z dostępnych obecnie komentarzy do ustawy o prawie upadłościowym nie wymieniają PPK, jako wolnych od włączenia do masy upadłości. PPK istnieją zbyt krótko, aby można było znaleźć jakiekolwiek orzecznictwo w tej materii, które pomogłoby rozwikłać dylemat.

Brak orzecznictwa

W sprawach, które toczą się na gruncie przepisów obowiązujących przed nowelizacją zastosowanie znajdzie art. 491¹¹ pr. up. W nowym stanie prawnym rolę tę pełni art. 63a pr. up., który moglibyśmy zastosować w związku z art. 491² pr. up. W obu przypadkach w razie wątpliwości, co do tego, które z przedmiotów należących do upadłego wchodzą w skład masy upadłości, rozstrzyga sędzia-komisarz na wniosek syndyka lub upadłego a zgodnie z nowymi regulacjami również na wniosek wierzyciela.

W związku z brakiem orzecznictwa w tej materii oraz braku jednoznacznych uregulowań prawnych, ze względu na ostrożność wskazany byłby wniosek o rozstrzygnięcie czy środki zgromadzone na koncie PPK stanowią część masy upadłości. Niezależny sąd oceni wtedy czy środki zgromadzone na rachunku PPK należy wyłączyć z masy upadłości czy też nie.