Polecenie przelewu oraz polecenie zapłaty są pojęciami z zakresu bezgotówkowych rozliczeń pieniężnych dokonywanych za pośrednictwem banków. Oba instrumenty mają szerokie zastosowanie w naszym codziennym życiu, dlatego tak ważnym jest, aby je rozróżniać i znać konsekwencje ich stosowania.
Polecenie przelewu
Polecenie przelewu jest to pisemne polecenie posiadacza rachunku bankowego, aby obciążyć jego rachunek kwotą przelewu i uznać tą samą kwotą rachunek wierzyciela. Jest to najczęstsza forma dokonywania rozliczeń w Polsce, uregulowana w art. 63c Prawa bankowego. Inicjatywa dokonania polecenia przelewu jest po stronie dłużnika i to od niego zależy, kiedy go dokona. Z punktu widzenia wierzyciela instrument ten jest, więc niedoskonały. Warunkiem wykonania przez bank polecenia przelewu jest posiadanie odpowiednich środków na rachunku bankowym.
W przypadku okresowych płatności o stałej wysokości (takich jak np. abonament za telewizję) wygodnym jest zastosowanie zlecenia stałego. Kolejnym instrumentem zbudowanym na bazie polecenia przelewu jest usługa Paybynet, oferowana przez Krajową Izbę Rozliczeniową S.A. Jest to usługa płatności internetowych działająca w schemacie przelewu bezpośredniego. Polega ona na błyskawicznym dostarczeniu potwierdzenia przelewu, dzięki czemu usługa (np. zakup biletu kolejowego online) może być natychmiast zrealizowana. W praktyce działa to tak, iż klient loguje się na stronie usługi, wybiera swój bank a po złożeniu dyspozycji przelewu elektronicznie generowane jest potwierdzenie dokonania zapłaty i wysyłane do sprzedawcy, który może zrealizować usługę.
Polecenie zapłaty
W przypadku polecenia zapłaty rozwiązany został problem terminowości dłużnika w dokonywaniu rozliczeń. Instrument ten polega na złożeniu dyspozycji przez wierzyciela, aby obciążyć określoną kwotą rachunek bankowy dłużnika i uznać tą kwotą rachunek wierzyciela. Stosowany jest przy stałych, okresowych płatnościach, np. przy miesięcznej opłacie za korzystanie z siłowni. Do zrealizowania polecenia zapłaty koniecznym jest, podobnie jak w poleceniu przelewu, posiadanie odpowiednich środków na rachunku bankowym. Jako że jest to instrument gdzie oddajemy możliwość dokonywania płatności z naszego konta podmiotowi trzeciemu, obwarowany jest szeregiem warunków:
- banki dłużnika i wierzyciela muszą mieć podpisaną umowę dotyczącą realizacji poleceń zapłaty,
- dłużnik musi upoważnić wierzyciela do obciążania swego rachunku w drodze polecenia zapłaty w umownych terminach zapłaty z tytułu określonych zobowiązań,
- wierzyciel musi zawrzeć ze swoim bankiem umowę w sprawie stosowania polecenia zapłaty przez wierzyciela,
- wartość pojedynczego polecenia zapłaty nie może przekroczyć równowartości 1000 EUR w przypadku dłużników – osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, oraz 50 000 EUR w przypadku pozostałych podmiotów.
Z punktu widzenia wierzyciela wadą tego instrumentu jest występowanie wskazanego ograniczenia kwotowego oraz możliwości odwołania transakcji przez dłużnika. Może on, bowiem odwołać każde polecenie zapłaty w ciągu 30 dni kalendarzowych od obciążenia rachunku (osoby fizyczne) lub 5 dni roboczych (pozostałe podmioty). Odwołanie polecenia zapłaty przez dłużnika zobowiązuje bank dłużnika do natychmiastowego uznania rachunku bankowego dłużnika kwotą odwołanego polecenia zapłaty. Uznanie rachunku dłużnika następuje z datą złożenia odwołania polecenia zapłaty, z obowiązkiem naliczenia – od dnia obciążenia rachunku dłużnika kwotą odwołanego polecenia zapłaty – odsetek należnych dłużnikowi z tytułu oprocentowania rachunku bankowego. Poza tym, dłużnik w każdym momencie może cofnąć upoważnienie wierzyciela do obciążania swego rachunku w drodze polecenia zapłaty.
Bibliografia:
- Krzyżkiewicz Zbigniew. Operacje i innowacje bankowe. Warszawa 1993.
- Kudła Janusz. Instrumenty finansowe i ich zastosowania. Warszawa 2011.
- Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz.U. z 2015 poz. 128)
- www.paybynet.pl
Autor: Tomasz Klemt, stypendysta SKEF, student Uniwersytetu Warszawskiego
