Ciągle słyszymy o podwyżkach cen prądu, wody czy artykułów spożywczych, a jednocześnie nasze dochody nie wzrastają. Coraz więcej osób zastanawia się, w jaki sposób należy gospodarować finansami domowymi i czy są jakieś sposoby, aby ograniczyć wydatki? Jest kilka podstawowych zasad, którymi powinniśmy się kierować w gospodarowaniu domowymi finansami.
- Prowadź budżet domowy i wydawaj pieniądze zgodnie z założeniami w tym budżecie.
- Nigdy nie wydawaj więcej niż zarabiasz! Pomoże nam to uniknąć problemów z deficytem budżetu domowego. Osiągniemy to poprzez skrupulatne notowanie dochodów i wydatków.
- Jeśli już spisujemy nasze wydatki to powinniśmy je systematycznie kontrolować poprzez analizowanie paragonów i wyciągów z kont bankowych. Podczas takiej analizy zwrócić uwagę czy kupione rzeczy były rzeczywiście potrzebne czy nie. Jeśli okaże się, że część z rzeczy nie była nam konieczna to znaczy, że ulegliśmy emocjom i spełniliśmy naszą zachciankę, przez co nadwyrężyliśmy nasz budżet domowy.
- Kieruj się potrzebami, a nie emocjami. Nie ulegaj pokusom i naucz się odróżniać potrzebę od zachcianki.
- Dokonuj analizy wydatków zbędnych i szukaj oszczędności np. rezygnacja z pałania pozwala nam zaoszczędzić w ciągu dnia 10 zł., a w ciągu miesiąca 300 zł. Po roku będzie to kwota już 3600 zł.
- Kontroluj, co i gdzie kupujesz, pozwoli Ci to stworzyć listę miejsc, w których rzeczywiście można kupić taniej.
- Nie ignoruj drobnych wydatków np. 2 zł. na gumę do żucia albo 5 zł. na gazetę. Takie kwoty wydają się niewielkie, ale w skali miesiąca może się okazać, że urosną do bardzo dużej sumy.
- Planuj wydatki z wyprzedzeniem i zachowaj dyscyplinę podczas robienia zakupów. Większe wydatki rozkładaj w czasie wtedy łatwiej odłożysz na nie pieniądze bez potrzeby zaciągania pożyczek.
- Prognozuj wydatki i przychody. Na podstawie poprzednich miesięcy możesz ustalić sobie ile pieniędzy przeznaczysz na daną kategorię wydatków w kolejnych miesiącach.
- Nadwyżki budżetowe odkładaj. Nawet, jeśli udało Ci się zarobić w danym miesiącu więcej to nie wydawaj wszystkiego. Cześć z tych środków odłóż do oszczędzania.
- Staraj się stworzyć rezerwę finansową, co miesiąc odkładaj na ten cel określoną sumę. Pozwoli Ci to spokojnie przejść przez okres, kiedy np. utracisz pracę lub zdąży się inne losowe nieszczęście.
- Systematycznie i na czas płać rachunki i inne zobowiązania stałe.
Jeśli nauczymy się już gospodarować pieniędzmi w budżecie domowym i będziemy powyższe zasady starali się wprowadzać w życie to należałoby się zastanowić czy istnieją jakiś sposoby na ograniczenie wydatków domowych. Co można zrobić, żeby płacić mniej?
Oszczędności powinniśmy szukać w domu i w codziennych czynnościach, jakie wykonujemy. Na wysokość czynszu nie mamy wpływu, ale na opłatę za wodę już tak.
Oszczędzanie wody
Pierwszym krokiem do oszczędzania wody jest zmian przyzwyczajeń. Najprostsze wydaje się zakręcanie wody podczas mycia zębów czy podczas golenia. Kolejną ważną zasadą jest nie traktowanie toalety, jako śmietnika. Pozbycie się owada czy papierka w łazience wymaga za każdym razem zużycia przynajmniej kilku litrów wody. Sporo można zaoszczędzić również rezygnując ze zmywania naczyń pod bieżącą wodą. Zamiast tego można skorzystać z jednej komory zlewu z detergentem lub miski. Kolejnym sposobem jest zamian kąpieli w wannie, w na prysznic. Możemy w ten sposób zaoszczędzić ok 30 % wody. Warto również zadbać o uszczelnienie baterii przy kranach i spłuczki. Przez nie wycieka najwięcej wody i „pieniędzy”. Jednym ze sposobów na zaoszczędzenie wody jest również zamontowanie perlatorów. Są to niewielkie nakładki (wylewki) na krany, które ograniczają wypływ wody, przy jednoczesnym napowietrzeniu strumienia wody, dzięki czemu nie traci się na komforcie jej użytkowania. Można je zamontować prawie na każdym kranie oraz słuchawce prysznicowej.
Oszczędzanie prądu
Co miesięczne koszty prądu można również zmniejszyć poprzez racjonalne korzystanie z oświetlenia. Szukając tu oszczędności należy przede wszystkim zacząć od gaszenia światła w pomieszczeniach, w których jest ono w danym momencie niepotrzebnie oraz wyłączanie nieużywanego sprzętu np. telewizora czy komputera.
W dalszej kolejności należy pomyśleć o zmianie żarówek na energooszczędne. Tam gdzie światło zapalamy często, ale na krótko dobrym rozwiązaniem jest oświetlenie LED-owe, natomiast w pomieszczeniach, z których korzystamy najczęściej warto pomyśleć o zainstalowaniu świetlówek kompaktowych. Zakup takiego oświetlenia jest dużo wyższy niż tradycyjnych żarówek, ale w przyszłości pomoże to nam znacznie ograniczyć wysokość rachunków za energię. 
Zaoszczędzić można również na energii zużywanej przez urządzenia elektryczne. Kupują nową pralkę, lodówkę, zamrażarkę czy zmywarkę warto zwrócić uwagę na etykiety energetyczne. Zgodnie z wymogami prawnymi takie etykiety powinny znaleźć się na każdym białym sprzęcie AGD, takim jak wymieniony powyżej. Na takiej etykiecie znajduje się informacja o klasie energetycznej danego sprzętu oznaczona literami od A-G, gdzie A oznacza najmniejsze zużycie prądu, a G najwyższe. 
Spotkać można również modele oznaczone A+ lub A++ moją one jeszcze niższe zużycie prądu niż sprzęt o klasie energetycznej A. Takie zarządzenia bywają droższe, ale są tańsze eksploatacji.
Oszczędności podczas ogrzewania pomieszczeń
Zaoszczędzić można również na ogrzewaniu. Należy jednak zadbać o to, żeby wszystkie grzejniki w domu była zaopatrzone w zawory termostatyczne, do regulacji temperatur. Powinniśmy również pamiętać o tym, żeby w zimie nie zasłaniać grzejników firankami czy zesłankami wtedy więcej ciepła będzie w pomieszczeniu.
Przede wszystkim jednak należy stosować się do zasady, że pomieszczenia należy wietrzyć przez 5 min. przy całkowitym otwarciu okna. Daje to lepsze efekty niż wietrzenie przez długi czas tylko przy uchylonym oknie. Należy również zakręcić grzejniki 15 min. przed otwarciem okna dzięki temu nie będziemy nagrzewać nie potrzebnie powietrza na dworze.
Oszczędzenie podczas gotowania
Nie zdajemy sobie sprawy z tego, że nawet przy codziennej czynności jak gotowanie możemy szukać oszczędności. Wystarczy tylko stosować się do kilku prostych zasad:
– zawsze, kiedy jest to możliwe przykrywaj garnki, dzięki temu zaoszczędzisz czas na przygotowanie posiłku i gaz potrzebny do jego przygotowanie,
– podczas gotowania płomień gazu powinien ogrzewać tylko dno garnka, jeśli jest on większy to wcale nie przyspieszy to gotowania, zwiększy natomiast zużycie gazu,
– nie należy otwierać zbyt często piekarnika podczas pieczenia, przede wszystkim w piekarnikach elektrycznych. W ten sposób przechładzamy wnętrze i po zamknięciu temperatura ponownie musi wzrosnąć do tej ustawianej.
Oszczędzanie na zakupach
Chociaż w pierwszej chwili wydaje nam się to nie możliwe, ponieważ ceny towarów ciągle rosną, na co nie mamy wpływu, a nasze dochody się nie zmieniają to stosowanie się do kilku prostych zasad pozwoli nam znaleźć również tutaj oszczędności.
- Zawsze wybierając się na zakupy sporządzaj listę. Nie wychodźmy z domu bez takiej listy, dzięki niej zawsze będziemy pewni, że kupimy tylko te rzeczy, które rzeczywiście są nam potrzebne, a nie zbędne będące zachciankami lub takie, których nadmiar będziemy musieli wyrzucić.
- Promocjom mówimy STOP! W wielu sklepach, zwłaszcza dużych, kusi się konsumentów różnymi promocjami i przecenami. Należy jednak takim promocjom uważnie się przyglądać. Przygotowują je specjaliści od marketingu, których celem jest sprzedanie jak największej ilości produktów i zarobienie na nich. Często cena podczas takiej promocji jest niejednokrotnie wyższa niż cena z przed promocji.
- Nie magazynuj i nie wyrzucaj jedzenia. Jeśli będziemy kupować tylko to, co jest nam potrzebnie a nie robić zapasy z myślą, że dany produkt zawsze się przyda to w domu nie będą nam zalegały duże ilości jedzenia, które z powodu np. przeterminowania trafiają do kosza.
- Nauczyć się przechowywać żywność. Nie musisz wyrzuć codziennie tego, co zostało niezjedzone z danego dnia. Obecnie można np. zamrozić prawie wszystko, lub użyć tego do przygotowania innej potrawy.
- Unikaj płacenia kartą, płać gotówką Idąc na zakupy powinniśmy zabierać gotówkę a nie kartę. Płacąc kartą nie kontrolujemy tego, co kupujemy i mniej zwracamy uwagę na cenę danego towaru. W konsekwencji okazuje się, że kupiliśmy więcej niż planowaliśmy i więcej wydaliśmy niż to zakładaliśmy.
- Na zakupy idź najedzony! Udowodnione naukowo, że jeśli idziemy do sklepu spożywczego głodni to najprawdopodobniej kupimy dużo więcej rzeczy (w tym także tych, które są nam niezbędne) niż wtedy, gdy pójdziemy do tego samego sklepu najedzeni.
Opracowanie: Monika Marchalewska
Jeżeli mówimy o oszczędzaniu to zależy nam przede wszystkim na bezpiecznych formach pomnażania oszczędności. Na rynku mamy dwa podstawowe rodzaje produktów, które są przeznaczone do oszczędzania i pomnażania oszczędności. Pierwszym z nich są lokaty krótko i długo terminowe, a drugim konta oszczędnościowe.
Lokaty
Lokaty są formą umowy między nami, a instytucją, w której decydujemy się założyć lokatę. Niejako można powiedzieć, że pożyczamy nasze pieniądze instytucji na określony czas, a w zamian uzyskujemy odsetki. Czyli po zakończeniu trwania lokaty otrzymujemy swoje pieniądze plus odsetki, ale pomniejszone o podatek od zysków kapitałowych „tzw. podatek Belki”. Lokaty zazwyczaj są lepiej oprocentowane niż konta oszczędnościowe, ale nie jest to regułą.
Zanim zdecydujemy się na założenie lokaty warto się zastanowić nad tym, co jest dla nas ważne w lokacie. Dlatego warto zadać sobie następujące pytania:
- Na jak długi okres czasu chcę ulokować pieniądze? Należy się zastanowić czy za jakiś czas nie będziemy potrzebować części lub całości oszczędności.
- Jakie jest oprocentowanie lokaty?
- Czy oprocentowanie jest stałe, zmienne czy progresywne?
Stałe oprocentowanie nie zmienia się w czasie trwania umowy, zmienne ulega wahaniom w zależności od wysokości stup procentowych (mogą rosnąć lub spadać). Natomiast oprocentowanie progresywne to takie, które wzrasta systematycznie (np., co miesiąc czy kwartał) wszystko zależy od umowy. Dlatego można powiedzieć, że ostateczne oprocentowanie takiej lokaty, będzie średnią oprocentowani w poszczególnych okresach, a najwyższe oprocentowanie będzie w ostatnim cyklu.
- Jak wygląda sytuacja z odsetkami przy zerwaniu umowy?
Należy się dowiedzieć czy w sytuacji, kiedy nagle będziemy potrzebować pieniędzy i zerwiemy lokatę to, jaką cześć odsetek wtedy dostaniemy. Czasami bywa tak, że jeśli zerwiemy lokatę przed terminem to odsetki nie zostaną nam wypłacone.
- Jaki jest okres kapitalizacji odsetek? Może on być miesięczny, kwartalny, roczny lub kapitalizacja odsetek może następować dopiero na koniec okresu trwania lokaty. Im częstsza kapitalizacja tym lepiej, bo odsetki będą dodawane do kapitału i w ten sposób powiększą go.
Przed założeniem lokaty warto też dopytać o to czy jest minimalna kwota umożliwiająca założenie lokaty i czy w przypadku większej sumy można negocjować oprocentowanie.
Lokaty, w których możliwe jest negocjowane oprocentowania jak i czasu ich trwania są przeznaczone najczęściej dla zamożnych osób, gdyż minimalna kwota przy takich lokatach to najczęściej 100 000 zł. Takie lokaty nazywamy negocjowanymi. Dla takiej grupy klientów banki mają również lokaty rentierskie, czyli takie gdzie od dużej kwoty kapitału odsetki są wypłacane właścicielowi systematycznie i nie podlegają kapitalizacji.
Jednak najbardziej popularne i najprostsze lokaty to lokaty terminowe, w których z góry jest ustalony termin ich trwania, po zakończeniu, którego wszystkie środki są wypłacane klientowi wraz z odsetkami. Jednak nie zawsze tak będzie, czasami lokaty po zakończeniu terminu mogą automatycznie się przedłużyć na takich samych warunkach, na jakich były zakładane i na takki sam okres czasu. Takie lokaty można nazwać automatycznymi, ale najczęściej jest to dodatkowa opcja przy lokatach terminowych, które różnią się od siebie czasem, na jaki są zakładane i oczywiście oprocentowaniem.
Na rynku dostępne są też tzw. lokaty nocne czy takie gdzie część środku z naszego konta (w określonych godzinach nocnych) jest blokowana i odsetki naliczone od nich są większe niż na tradycyjnym koncie. Najczęściej jest to góry określona cześć środków zgromadzanych na koncie.
Dużo instytucji wprowadza też do swojej oferty lokaty, których oprocentowanie jest uzależnione od okresu, na jaki je zakładamy (im dłużej tym lepiej) i systematycznie wzrasta, takie lokaty nazywamy dynamicznymi.
Konta oszczędnościowe
Konta oszczędnościowe łączą w sobie zalety zarówno konta osobistego jak i lokaty. Jednak w porównaniu z tradycyjnymi kontami osobistymi charakteryzują się one najczęściej wyższym oprocentowaniem, natomiast w porównaniu z lokatami, na których zamrażamy nasze oszczędności ten produkt charakteryzuje się dużo większą elastycznością, jeśli chodzi o dokonywanie wpłat i wypłat.
Zakładając konto oszczędnościowego warto pamiętać, że oferowane na początku oprocentowanie może ulec zmianom, gdy zmienią się stopy procentowe NBP. Często też banki wysokość oprocentowania uzależniają od wysokości kapitału, oznacza to, że korzystne oprocentowanie jest tylko do określonej sumy wkładu, a dla wyższych kwot po prostu jest niższe.
Zdarza się, że banki oferują wysokie oprocentowanie kont oszczędnościowych tylko dla nowych klientów. Dlatego może się okazać, że jeśli już raz zakładaliśmy konto oszczędnościowe w danym banku to już nie możemy liczyć jeszcze raz na takie samo oprocentowanie, tylko niższe. Zanim dokonamy wybory konta oszczędnościowego powinniśmy dokładnie przyjrzeć się ofertom banków pod kontem wymienionych wyżej kwestii.
Niewątpliwą jednak zaletą kont oszczędnościowych jest możliwość dokonywania zarówno wpłat jak i wypłat w dowolnie wybranym przez siebie czasie. Oznacza to, że jeśli tylko dysponujemy nadwyżką gotówki możemy ją wpłacić na konto, jeśli natomiast okaże się, że nagle potrzebujemy gotówki to możemy wypłacić pieniądze z konta bez obawy o utratę odsetek, ponieważ będą one w dalszym ciągu naliczane od kwoty, jaka pozostanie na koncie.
Wpłat na konto oszczędnościowe możemy dokonywać tak często jak tylko chcemy i w dowolnej wysokości. Jeśli jednak w jakimś miesiącu nie mamy wolnych środków i nie wpłacimy żadnej kwoty to nic się nie stanie, nie poniesiemy, żadnych konsekwencji z tego powodu, bo banki nie oczekują od klientów deklaracji o wysokości comiesięcznych wpłat.
Natomiast, jeśli chodzi o wypłaty z konta oszczędnościowego to należy na nie zwrócić szczególną uwagę, ponieważ często zdąża się, że banki ograniczają ilość bezpłatnych wypłat z tego konta do jednej czy dwóch w miesiącu. Potem, jeśli będzie potrzeba dokonania wypłaty oczywiście jest to możliwe, ale musimy się liczyć z dodatkowymi kosztami za transakcję. Warto też zwrócić uwagę na to jak często odsetki będą kapitalizowane. Pamiętajmy: im częstsza kapitalizacja tym lepiej dla naszego kapitału.
Jak prowadzić budżet domowy?
Budżet domowy jest zestawieniem dochodów i wydatków w ustalonym okresie czasu – miesiącu, roku. Pomaga planować dochody i wydatki w skali tygodnia, miesiąca czy roku, a więc jest najprostszą metodą zarządzania pieniędzmi. Dzięki skrupulatnie prowadzonemu budżetowi domowemu będziemy mieli kontrolę nad wydatkami i nauczymy się unikać pochopnych zakupów.
Budżetu domowego nie należy utożsamiać jedynie z spisywaniem wydatków, są one jedynie częścią tego budżetu i bez tego nie moglibyśmy realnie zaprojektować budżetu, ale nie są to pojęcia tożsame.
Budżet pomaga nam planować przyszłość, a spisywanie wydatków jedynie pokazuje nam, na co wydaliśmy pieniądze w przeszłości. Jak powiedział Dave Ramsey „Budżet mówi Twoim pieniądzom, dokąd mają iść, zamiast zastanawiania się, dokąd poszły”. Powiedzieć można, więc, że prowadząc budżet domowy to my przejmujemy kontrolę nad własnymi finansami, a nie one kontrolują nas. Dzięki temu będziemy mogli planować nasze wydatki i oszczędności oraz będziemy wiedzieć czy możemy sobie pozwolić na jakiś większy zakup bez potrzeby zaciągania kredytów.
Od czego należy zacząć prowadzenie budżetu
Przede wszystkim należy sobie uzmysłowić potrzebę prowadzenia takiego budżetu i korzyści z tego płynące. Kiedy już to zrobimy powinniśmy pomyśleć, w jaki sposób chcemy prowadzić budżet domowy.
Najprostszym sposobem jest po prostu zwykła kartka albo zeszyt i długopis. Znajdą się jednak takie osoby, którym ta forma może nie odpowiadać, mogą, więc one wtedy skorzystać z gotowych narzędzi przeznaczonych do tego celu. W internecie, można znaleźć wiele gotowych programów przeznaczonych do prowadzenia budżetu domowego, powstała również wiele aplikacji dedykowanych na telefony komórkowe. Tak naprawdę nie ważna jest forma prowadzenia budżety, czy będzie to na papierze, w telefonie, Excelu czy w innym programie komputerowym, ale najważniejsza jest systematyczność.
Jak powinien wyglądać budżet domowy
Podstawowy budżet domowy powinien się składać z dwóch części: dochody i wydatki. W części dotyczącej dochodów wpisujemy nasze dochody stałe takie jak: wynagrodzenie za pracę, renta czy emerytura oraz te okazjonalne np. premie w pracy czy prezenty w formie pieniędzy.
Część dotyczącą wydatków najlepiej podzielić na kategorie:
– wydatki stałe, czyli takie, które ponosimy co miesiąc należą do nich np. czynsz, rata kredytu;
– wydatki zmienne, np. żywność, chemia, paliwo, bilety, czyli takie, które ponosimy, co miesiąc w różnej wysokości;
– wydatki okazjonalne, np. naprawa sprzętu, święta, uroczystości rodzinne, czyli takie, które zdążają się raz lub kilka razy do roku.
Ilość wydatków w każdej kategorii nie powinna być bardzo duża, nie chodzi o dokładne rozpisywanie zakupów raczej o ich istotę. Na początku te kategorie mogą być u wielu osób takie same, dopiero później, po poru miesiącach każda rodzina analizując poprzednie budżety będzie mogła powiedzieć, że w ich rodzinie wydatkiem stałym są np. comiesięczne opłaty za przedszkole, czy zajęcia dodatkowe u dzieci.
Natomiast u innych takim stałym wydatkiem może być np. opłata za korzystanie z siłowni czy zajęć fitness, na które uczęszczają. Taka sama sytuacja będzie z wydatkami zmiennymi, każdy budżet jest indywidualny i każda rodzina dopasowuje go do swoich potrzeb. Na pewno wspólną cechą takiego budżetu musi być systematyczność i to, że w jego prowadzenie włącza się cała rodzina.
Budżet tworzony tylko przez jednego z małżonków, nie przyniesie zamierzonego celu poza za tym, że dana osoba zobaczy, na co sam wydaje pieniądze. Dopiero wspólna praca nad budżetem pomoże planować wydatki w skali miesiąca, a później nawet roku, bo żeby mieć pieniądze na przyszłoroczne wakacje należy zacząć je oszczędzać już dużo wcześniej, bo później może się okazać, że nie będzie nas na nie stać.
Podobnie jest z wydatkami okazjonalnymi, które pojawiają się raz do roku (ubezpieczenie samochodu, wyprawka dla dziecka na rozpoczęcie roku itp.). Wiemy, że takie wydatki pojawiają się, co roku w naszym budżecie i żeby nie było dla nas obciążeniem w jednym miesiącu należy rozplanować ich sfinansowanie na kilka miesięcy poprzez odkładnie określonej sumy pieniędzy.
Dobrym rozwiązaniem może być system kopertowy, który polega na odkładaniu określonej sumy na jakiś cel, co miesiąc. Nie muszą być to duże sumy, ale prze kilka miesięcy jesteśmy wstanie odłożyć określono kwotę pozwalającą nam sfinansować wydatki okazjonalne.
Opracowanie: Monika Marchalewska
