Jak przygotować się do zaciągnięcia zobowiązania kredytowego?
Decyzja o zaciągnięciu zobowiązania jest zazwyczaj podyktowana koniecznością sfinansowania dużego lub nieprzewidzianego wydatku. I nie ma w tym nic złego, dopóki nasza decyzja jest przemyślana. Jak zatem przygotować się do zaciągnięcia zobowiązania, by kredyt nie był dla nas ciężarem? Poniżej kilka dobrych rad dla przyszłych kredytobiorców.
Czy stać mnie na kredyt?
Pierwszym krokiem, przed podjęciem decyzji o zaciągnięciu zobowiązania, powinno być przeanalizowanie naszej aktualnej sytuacji finansowej. Powinniśmy sprawdzić, czy nasz budżet udźwignie nowe obciążenie w postaci raty kredytu lub pożyczki. Pomocne będzie systematyczne prowadzenie miesięcznego budżetu domowego.
Bądź świadomym kredytobiorcą – sprawdź, porównaj, przemyśl, dopytaj!
Pochopne decyzje, w szczególności w finansach, nie są wskazane. Pośpiech może nas dużo kosztować. Umowa zazwyczaj wiąże nas z kredytodawcą na wiele miesięcy, dlatego należy ją szczegółowo przeanalizować. W szczególności powinniśmy być wyczuleni na „super” oferty. Praktyka pokazuje, że pozornie tania pożyczka lub kredyt, w rzeczywistości mogą okazać się bardzo drogie. Zanim podejmiesz ostateczną decyzję, sprawdź oferty kilku instytucji finansowych, porównaj je i wybierz najkorzystniejszą. Skuteczną metodą jest porównanie wysokości całkowitego kosztu kredytu – im niższy, tym oferta korzystniejsza (przy założeniu, że parametry kredytu tj. kwota kredytu, okres kredytowanie itp. są takie same dla porównywanych ofert). Nie zapomnij dopytać o wszelkie szczegóły oferty, w tym o ewentualne prowizje czy opłaty, jak również konieczność zawarcia umów dodatkowych (np. umowy ubezpieczenia). Nie daj się złapać na ukryte koszty.
Dobierz produkt kredytowy do potrzeb
Na rynku dostępny jest pełen wachlarz produktów kredytowych. Wybór odpowiedniego produktu powinien być uzależniony od celu, na jaki chcemy przeznaczyć pożyczone środki oraz czasu, w jakim jesteśmy w stanie zwrócić pieniądze. Ważne, żeby ofertę dostosować do indywidualnych potrzeb.
Zaufaj najlepszym
Jedynie współpraca z wiarygodną i rzetelną instytucją finansową, cieszącą się dobrą opinią na rynku, da nam poczucie bezpieczeństwa, które w finansach jest niezbędne. Obustronne zaufanie i partnerskie relacje pozwolą na znalezienie rozwiązania, nawet w najtrudniejszych sytuacjach.
Nie kupuj kota w worku – przeczytaj umowę
Złożenie podpisu na umowie jest jednoznaczne z akceptacją jej treść. W przypadku niekorzystnych lub krzywdzących zapisów, dochodzenie swoich praw w przyszłości może okazać się trudne. Dlatego przed zawarciem umowy naszym obowiązkiem jest szczegółowe zapoznanie się z jej treścią. Bezwzględnie należy sprawdzić, czy zapisy umowne są zgodne z przedstawioną nam uprzednio ofertą.
Rozwiej wszelkie wątpliwości – zapytaj specjalistę
Jeśli nie czujesz się na siłach, aby samodzielnie podjąć decyzję o wyborze oferty kredytowej lub masz wątpliwości, co to treści umowy, zwróć się o pomoc do profesjonalnych doradców. Zachęcamy do skorzystania z bezpłatnych porad finansowych oferowanych przez Ośrodki Doradztwa Finansowego i Konsumenckiego (dane teleadresowe w zakładce „Pogotowie dla zadłużonych”).
PAMIĘTAJ! Zanim zdecydujesz się na zaciągnięcie zobowiązania kredytowego:
- Sprawdź, czy jesteś w stanie spłacać raty kredytu.
- Nie podejmuj decyzji finansowych pod wpływem nagłego impulsu.
- Sprawdź i porównaj oferty różnych instytucji.
- Dobierz produkt kredytowy do swoich potrzeb.
- Uważaj na „super oferty” – pozornie tanie pożyczki mogą okazać się najdroższe.
- Korzystaj z oferty tylko sprawdzonych i zaufanych instytucji.
- Dopytaj o wszystkie szczegóły oferty, w szczególności dodatkowe opłaty i koszty.
- Szczegółowo zapoznaj się z danymi w formularzu informacyjnym.
- Przeczytaj umowę, zanim ją podpiszesz.
- Poproś o pomoc specjalistę, jeśli nie rozumiesz wszystkich zapisów w umowie.
BANK – to osoba prawna wykonująca na podstawie odpowiednich zezwoleń działalność gospodarczą, polegającą na przyjmowaniu depozytów, udzielaniu kredytów i pożyczek pieniężnych oraz wykonywaniu innych czynności określonych przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz.U. 1997 Nr 140 poz. 939, Dz. U. z 2016 r. poz. 1988, 1948, 1997, 2260, z 2017 r. poz. 85, 724, 768, 791, 1089.)
BANKOWOŚĆ ELEKTRONICZNA (e-banking) – to forma usługi bankowej, polegająca na umożliwieniu osobie uprawnionej dostępu do rachunku za pomocą urządzenia elektronicznego: komputera, telefonu, terminalu i linii telekomunikacyjnych, w tym Internetu itp.
BIURO INFORMACJI KREDYTOWEJ (BIK) – instytucja utworzona na podstawie przepisów Prawa Bankowego, której celem jest gromadzenie, przetwarzanie oraz udostępnianie podmiotom współpracującym z BIK (tj. bankom, SKOK-om oraz instytucjom uprawnionym do udzielania kredytów) – informacji nt. historii kredytowej klientów. W bazie BIK widnieją dane osób zarówno terminowo spłacających swoje kredyty (osób indywidualnych i przedsiębiorców), jak i tych, które nie regulowały swoich płatności na bieżąco.
BIURO INFORMACJI GOSPODARCZEJ (BIG) – działa w formie spółki akcyjnej na podstawie ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych. Jego zadaniem jest pośrednictwo w udostępnianiu informacji gospodarczych polegających na przyjmowaniu takich informacji od wierzycieli, przechowywaniu ich i ujawnianiu. Wierzyciel jest zobowiązany do zawarcia umowy z biurem. Zobowiązanie konsumenta może zostać zgłoszone wtedy, gdy powstało z umów: o kredyt konsumencki, świadczenie usług pocztowych, telekomunikacji, przewozu osób i bagażu w komunikacji masowej, dostarczania energii elektrycznej, gazu, oleju opałowego, wody i odprowadzania ścieków, wywozu nieczystości, dostawy energii cieplnej, a łączna kwota wymagalnego zobowiązania wynosi wobec konsumentów co najmniej 200 zł (wobec przedsiębiorców 500 zł) i jest ono wymagalne od co najmniej 60 dni, a nadto upłynął co najmniej miesiąc od wysłania przez wierzyciela wezwania do zapłaty zawierającego ostrzeżenie o zamiarze przekazania danych do BIG z podaniem jego nazwy*.
CAŁKOWITA KWOTA DO ZAPŁATY PRZEZ KONSUMENTA – to suma całkowitego kosztu kredytu i całkowitej kwoty kredytu. Całkowity koszt kredytu to wszelkie koszty, jakie musi opłacić osoba zaciągająca kredyt. Składają się na nie: oprocentowanie, odsetki, marża, prowizja, ubezpieczenie kredytu, inne opłaty np.: za rozpatrzenie wniosku, za udzielenie kredytu, opłata wstępna i inne*.
CAŁKOWITA KWOTA KREDYTU – suma wszystkich środków pieniężnych, które kredytodawca udostępnia konsumentowi na podstawie umowy o kredyt. Będzie to zarówno kwota, którą bank wypłaci konsumentowi „na rękę”, ale i kwota, którą przeleje np. na spłatę poprzedniego kredytu konsumenta lub na konto sprzedawcy za towar lub usługę, które konsument kupuje na kredyt*.
CAŁKOWITY KOSZT KREDYTU – wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności: a) odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże, jeżeli są znane kredytodawcy; b) koszty usług dodatkowych, w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu; c) koszt ubezpieczenia spłaty kredytu na wypadek śmierci, inwalidztwa, choroby lub utraty pracy – z wyjątkiem kosztów opłat notarialnych ponoszonych przez konsumenta*.
DOPUSZCZALNE ZADŁUŻENIE – dopuszczalne zadłużenie dotyczy sytuacji, gdy wysokość płaconych rat nie przekracza połowy dochodów netto gospodarstwa domowego*.
EURIBOR – (Euro Interbank Offered Rate) – średnia stopa procentowa, po jakiej największe banki w strefie EURO są skłonne innym bankom udzielić pożyczki w euro na ustalony okres. Wartość stóp procentowych ustalana jest zgodnie z definicją uchwaloną przez Europejską Federację Bankową (http://www.euribor.org).*
FIRMY POŻYCZKOWE – podmioty należące do parabankowych instytucji finansowych, które są częścią sektora shadow banking (tzw. niebankowej działalności gospodarczej). Zakres ich usług regulowany jest przez przepisy Kodeksu cywilnego. Firmy pożyczkowe nie należą do sektora bankowego, a tym samym nie są objęte państwowym nadzorem finansowym – KNF. Instytucje pożyczkowe są zobowiązane do stosowania ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz.U. 2011 Nr 126 poz. 715, Dz. U. z 2016 r. poz. 1528, z 2017 r. poz. 819).
KAPITAŁ – w kontekście kredytów/pożyczek jest to kwota, którą pożyczyliśmy od instytucji finansowej. Kredyt/pożyczkę spłaca się w ratach, na które składają się raty kapitałowe i raty odsetkowe. Rata kapitałowa jest równa kwocie kredytu/pożyczki podzielonej przez liczbę rat.*
KARENCJA W SPŁACIE KREDYTU – rozwiązanie stosowane w przypadku przejściowych problemów finansowych, polegające na zawieszeniu spłaty rat kredytu w części kapitałowej na określony czas (przeważnie od 3 do 6 miesięcy). Po zastosowaniu karencji, kredytobiorca zobowiązany jest do zapłaty części odsetkowej raty. Zazwyczaj następuje zwiększenie wysokości rat po zakończeniu okresu zawieszenia spłaty. Niekiedy pobierana jest opłata za udzielenie karencji w spłacie. **
KOMORNIK SĄDOWY – funkcjonariusz publiczny (niebędący urzędnikiem państwowym), działający przy sądzie rejonowym, zajmujący się egzekwowaniem zobowiązań z wyroków, nakazów zapłaty oraz postanowień w sprawach majątkowych. Dodatkowo prowadzi egzekucje z bankowego tytułu wykonawczego, aktu notarialnego, w którym dłużnik dobrowolnie poddał się egzekucji. Komornik wykonuje także inne czynności przekazane na podstawie odrębnych przepisów, m.in. przeprowadza spis inwentarza i sporządza (na zarządzenie sądu lub prokuratora) protokół stanu faktycznego przed wszczęciem procesu sądowego lub przed wydaniem orzeczenia. Komornicy wykonują swoje czynności w sposób przewidziany przez przepisy kodeksu postępowania cywilnego oraz ustawy o komornikach sądowych i egzekucji, pod nadzorem prezesa właściwego miejscowo sądu rejonowego. Przy wykonywaniu swoich czynności są niezawiśli i podlegają tylko ustawom oraz orzeczeniom sądowym.*
KONSOLIDACYJA KREDYTÓW – polega na spłacie dotychczasowych zobowiązań ze środków uzyskanych z kredytu konsolidacyjnego. Konsolidacji mogą podlegać różne kredyty (m.in. gotówkowe, na zakup towarów i usług). Podstawowym atutem konsolidacji jest zamiana kilku kredytów na jeden, długoterminowy o niższym oprocentowaniu w oparciu o kredyt hipoteczny czyli zabezpieczony hipoteką.*
KONSUMENT – osoba fizyczna, która dokonuje czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością zawodową lub gospodarczą. Konsument w rozumieniu ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim to osoba, która bierze kredyt „na cele prywatne” lub kupuje na kredyt towary i usługi przeznaczone na domowe czy osobiste potrzeby. Nie jest konsumentem osoba, która bierze kredyt na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej, np. na zakup sprzętu do spółki.*
KREDYT HIPOTECZNY – długoterminowy kredyt zwykle wykorzystywany do sfinansowania zakupu nieruchomości gruntowej, budowy lub zakupu domu, zabezpieczony hipoteką na nieruchomości stanowiącej własność kredytobiorcy lub osoby trzeciej, np. rodzica. Oznacza to, że w przypadku zaprzestania spłaty kredytu, bank może przejąć i sprzedać nieruchomość, na której ustanowiona jest hipoteka.*
KREDYT KONSUMENCKI – to każdy kredyt zaciągnięty na cele niezwiązane z działalnością gospodarczą, w celu finansowania np. codziennych wydatków, zakupu samochodu i innych towarów lub usług. Umowa pomiędzy konsumentem a przedsiębiorcą (niekoniecznie bankiem), dotyczy udzielenia lub przyrzeczenia udzielenia konsumentowi kredytu do kwoty 255, 55 tys. zł lub ich równowartości w walucie obcej, oprócz kredytów zabezpieczonych hipoteką. Kredyt konsumencki regulowany jest przepisami ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim.*
KREDYTOBIORCA – to osoba fizyczna lub prawna, która otrzymała kredyt od kredytodawcy pod warunkiem spłaty wraz z odsetkami, w określonym terminie. Przy kredycie konsumenckim kredytobiorcą może być jedynie osoba fizyczna.*
KREDYTODAWCA – przedsiębiorca, który w zakresie swojej działalności gospodarczej lub zawodowej, udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi kredytu.*
KREDYT REFINANSOWY – refinansowanie kredytu polega na spłacie obecnego kredytu (lub kilku) przy użyciu środków z kolejnego, który jest tańszy, a warunki spłaty bardziej przystępne. Kredyt refinansowy jest bardzo podobny do kredytu konsolidacyjnego. Z tą różnicą, że środki pochodzą z kredytu konsumenckiego nie zabezpieczone hipoteką.*
KREDYT W RACHUNKU OSZCZĘDNOŚCIOWO-REZLICZENIOWYM – umowa o kredyt, który kredytodawca udostępnia konsumentowi, umożliwiając dysponowanie środkami pieniężnymi w wysokości przekraczającej środki pieniężne zgromadzone na rachunku oszczędnościowo – rozliczeniowym konsumenta, np. umowa o limit kredytowy w rachunku.*
KWOTA GRANICZNA KREDYTU KONSUMENCKIEGO – obecnie zgodnie z ustawą z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim, przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255.550,00 PLN albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska.*
MARŻA – zarobek instytucji finansowej z tytułu udostępnienia kapitału. Pożyczając zgromadzone środki, instytucja finansowa powiększa stopę procentową reprezentującą cenę pozyskanego pieniądza o pewną wielkość określaną jako marża. Wysokość marży zależy głównie od oceny ryzyka kredytowego dokonywanej przez instytucję finansową.*
NADMIERNE ZADŁUŻENIE – o nadmiernym zadłużeniu można mówić w sytuacji, gdy dłużnik traci w sposób trwały możliwość spłacania wszystkich swoich długów lub gdy istnieje poważne zagrożenie, że nie będzie w stanie tego zrobić w momencie upływu terminu spłaty.*
ODSETKI OD KREDYTU – to koszt, jaki musi ponieść kredytobiorca za korzystanie (przez określony czas) z pożyczonych pieniędzy. Odsetki nalicza się zwykle według ustalonej stopy procentowej od kwoty kapitału.*
OPROCENTOWANIE/STOPA PROCENTOWA – miernik przychodu, jaki przysługuje posiadaczowi kapitału z racji udostępniania go innym. Najczęściej oprocentowanie podawane jest w skali roku. *
OPRPOCENTOWANIE NOMINALNE – to koszty pożyczki od pożyczonego kapitału (kwoty kredytu lub pożyczki) w ujęciu rocznym. Wysokość oprocentowania nominalnego nie może przekroczyć czterokrotnej wartości obowiązującej stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego. W przeciwieństwie do RRSO oprocentowanie nominalne nie obejmuje żadnych dodatkowych opłat związanych z przyznaniem kredytu (tj. opłaty za rozpatrzenie wniosku, prowizje, odsetki, koszty ubezpieczenia itp.)*
PARABANK – instytucja prowadząca działalność gospodarczą polegającą na oferowaniu usług i produktów finansowych podobnych do usług bankowych i w obszarze nieobjętym nadzorem finansowym KNF.*
PŁYNNOŚĆ FINANSOWA – zdolność do terminowego regulowania rat kredytów, pożyczek i innych krótkoterminowych zobowiązań. Zarządzanie płynnością finansową ma na celu utrzymywanie odpowiedniej ilości środków pieniężnych na terminowe realizowanie spłat zobowiązań. Brak płynności finansowej może doprowadzić do nadmiernego zadłużenia, a w efekcie do upadłości konsumenckiej.*
POŚREDNIK KREDYTOWY – przedsiębiorca inny niż kredytodawca, który w zakresie swojej działalności gospodarczej lub zawodowej dokonuje czynności faktycznych lub prawnych związanych z przygotowaniem, oferowaniem lub zawieraniem umowy o kredyt, uzyskując z tego tytułu od konsumenta lub od kredytodawcy jakiekolwiek korzyści majątkowe (wynagrodzenie, prowizje, opłaty itp.).
PROLONGATA – to czasowe zawieszenie płatności całej raty lub wydłużenie okresu spłaty zobowiązania.
PROWIZJA – to wynagrodzenie za dokonanie czynności związanych z zawarciem umowy. Prowizja jest opłatą jednorazową, pobieraną przez instytucje finansowe w momencie udzielenia kredytu.*
PRZEKROCZENIE – jest to każde, inne niż kredyt w rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym, akceptowane przez kredytodawcę przekroczenie kwoty środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym lub kwoty udzielonego kredytu w rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym.*
PRZEWALUTOWANIE KREDYTU – polega na zmianie waluty kredytu w trakcie okresu kredytowania, celem zmniejszenia wysokości rat kredytu. Czasami pobierana jest opłata za przewalutowanie kredytu. Pojawia się ryzyko kursowe.**
RATA KREDYTOWA – to część kwoty, jaką musi zapłacić kredytobiorca wierzycielowi (np. bankowi) z tytułu zaciągniętego kredytu. Rata składa się z części kapitałowej i odsetkowej.*
RATY MALEJĄCE – to raty, których wysokość zmniejsza się przez cały okres kredytowania (podobnie jak w przypadku raty stałej część odsetkowa maleje, lecz kapitałowa pozostaje niezmienna).*
RATY RÓWNE – (inaczej STAŁE, ANNUITETOWE) – to raty, których wysokość jest stała przez cały okres kredytowania (zmienia się jedynie stosunek części kapitałowej do odsetkowej – kapitał rośnie, a odsetki maleją w miarę upływu czasu).*
REFINANSOWANIE KREDYTU – polega na zamianie drogiego kredytu na tańszy, niżej oprocentowany i bardziej korzystny.**
RESTRUKTURYZACJA ZADŁUŻENIA – restrukturyzacja długu, zmiana struktury zobowiązań, najczęściej przeterminowanych, pod względem ich liczby, okresu i sposobu spłaty oraz wysokości oprocentowania, dokonywana za zgodą wierzycieli w celu obniżenia kosztów obsługi zadłużenia. Restrukturyzacja długu może nastąpić na drodze konsolidacji długu, tj. połączenia kilku pożyczek od tego samego wierzyciela w jedną.*
RYZYKO KREDYTOWE – ryzyko, jakie ponosi instytucja finansowa udzielając kredytu. Jest to głównie ryzyko niespłacenia kredytu przez klienta (całości kredytu i odsetek bądź jego części) oraz ryzyko unieruchomienia tj. niedotrzymania przez klienta terminów spłat kapitału i odsetek.
RYZYKO KURSOWE – występuje w przypadku kredytów walutowych, tzn. takich kredytów, których kwota została określona nie w złotych tylko w innej walucie. Związane jest z możliwością wystąpienia zmiany kursu waluty, w której został zaciągnięty kredyt i zawsze ponoszone jest przez kredytobiorcę. Oznacza to, że wyrażona w złotych kwota niezbędna do spłaty miesięcznej raty kredytu waha się w zależności od aktualnej wysokości kursu waluty, w której został udzielony kredyt.
RZECZYWISTA ROCZNA STOPA PROCENTOWA (RRSO) – całkowity koszt kredytu ponoszony przez konsumenta, wyrażony jako wartość procentowa całkowitej kwoty kredytu w stosunku rocznym.*
STAŁA STOPA OPROCENTOWANIA KREDYTU – stopa oprocentowania kredytu określona wyłącznie w umowie o kredyt (nie np. w tabeli opłat i prowizji), obowiązująca przez cały czas trwania umowy lub ustalona na pewne okresy trwania umowy. Jej wielkość nie ulega zmianie w zależności od sytuacji rynkowej. Jest to wynagrodzenie za udostępnienie środków finansowych.*
STOPA OPROCENTOWANIA KREDYTU – stopa oprocentowania wyrażona jako stałe lub zmienne oprocentowanie stosowane do całkowitej kwoty kredytu w stosunku rocznym. Jest jednym z elementów składających się na całkowity koszt kredytu.*
STOPA REFERENCYJNA – stopa oprocentowania służąca za podstawę ustalenia oprocentowania kredytu, odnosząca się do minimalnego oprocentowania podstawowych operacji otwartego rynku prowadzonych przez Narodowy Bank Polski, ustalana przez Radę Polityki Pieniężnej, ogłaszana w Dzienniku Urzędowym Narodowego Banku Polskiego. Wartość stopy referencyjnej można znaleźć na stronie Kredytodawca lub pośrednik kredytowy jest zobowiązany do udostępniania informacji o wysokości stopy referencyjnej w lokalu służącym do obsługi konsumenta, jeżeli zawiera z konsumentem umowę o kredyt, zgodnie z którą wysokość stopy oprocentowania kredytu uzależniona jest od wysokości stopy referencyjnej.
UMOWA O KREDYT KONSUMENCKI ZAWIERANA NA ODLEGŁOŚĆ – umowa o kredyt konsumencki zawierana z konsumentem bez jednoczesnej obecności obu stron, przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość, o której mowa w ustawie z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt nie- 21 bezpieczny np.: za pośrednictwem strony internetowej, poczty elektronicznej, faksu, telefonu, przy użyciu formularza zamówienia wydrukowanego w prasie. *
UMOWA O KREDYT WIĄZANY – umowa o kredyt finansująca nabycie towaru lub usługi, także prawa, które nabywamy na podstawie innej umowy (np.: umowy sprzedaży), a obie te umowy są ze sobą powiązane. Z umową o kredyt wiązany będziemy mieli do czynienia, gdy: a) sprzedawca lub usługodawca udziela kredytu konsumentowi i jednocześnie sprzedaje dany towar i usługę; czyli ta sama firma jest jednocześnie kredytodawcą i sprzedawcą, b) nabycie towaru lub usługi jest finansowane przez kredytodawcę, który współpracuje ze sprzedawcą lub usługodawcą w związku z przygotowaniem lub zawarciem umowy o kredyt, albo c) nabycie towaru lub usługi jest finansowane przez kredytodawcę, a towar lub usługa są szczegółowo określone w umowie o kredyt.*
WAKACJE KREDYTOWE – rozwiązanie stosowane w przypadku przejściowych problemów finansowych, polegające na zmniejszeniu spłaty rat kredytu w całości na określony czas, przeważnie od 1 do 3 miesięcy. Po zakończeniu okresu zawieszenia spłaty następuje zazwyczaj zwiększenie wysokości rat. Czasami pobierana jest opłata za udzielenie wakacji kredytowych.**
WIBOR (Warsaw Interbank Offered Rate) – oznacza wysokość oprocentowania pożyczek na polskim rynku międzybankowym. Podaje się ją w zależności od terminu, na jaki miałaby być udzielona pożyczka. WIBOR to stopa procentowa, po jakiej banki udzielają pożyczek innym bankom, ustalana w każdy dzień roboczy o godzinie 11.00. Stawkę WIBOR ustala obecnie 11 banków (stan na 31 lipca 2017). Organizatorem fixingu jest od 30 czerwca br. GPW Benchmark S.A. – podmiot wchodzący w skład Grupy Kapitałowej GPW.
Wysokość stopy referencyjnej zależy od wielu czynników, m.in. od: wysokości stóp procentowych ustalanych przez Radę Polityki Pieniężnej, inflacji, podaży pieniądza, cyklu koniunkturalnego, czy wysokości PKB. Banki natomiast wewnętrznie (np. w umowie kredytowej lub regulaminie kredytowania) określają mechanizmy aktualizacji wybranej przez siebie stawki referencyjnej. Z punktu widzenia kredytobiorcy najważniejsze są stawki trzymiesięczne, czyli WIBOR 3M, który stosuje większość banków.
WIERZYCIEL – pod pojęciem wierzyciela rozumiemy podmiot, który ze względu na powstałe zobowiązanie jest uprawniony do otrzymania od dłużnika określonego świadczenia. W stosunku kredytowym kredytodawca, który udziela konsumentowi kredytu, staje się jego wierzycielem, zaś ten konsument względem kredytobiorcy jest dłużnikiem.*
WIERZYTELNOŚĆ – uprawnienie wierzyciela do otrzymania świadczenia od dłużnika określa się jako wierzytelność, a zobowiązanie dłużnika względem wierzyciela długiem.*
WINDYKACJA – dochodzenie należności banku, SKOK-u lub innej instytucji finansowej, jest działaniem podejmowanym dla odzyskania należności, wynikających z umowy o kredyt, pożyczki lub innych umów dotyczących usług bankowych. Postępowanie takie jest podejmowane przede wszystkim wtedy, gdy upłynie termin płatności kredytu, pożyczki lub odsetek albo w przypadku wypowiedzenia umowy. Może być prowadzona w drodze postępowania sądowego lub pozasądowego, czyli polegającego m. in. na takich działaniach, jak wzywanie do zapłaty czy upominanie. *
WINDYKATOR – osoba zajmująca się odzyskiwaniem wierzytelności. Windykator nie korzysta z uprawnień przysługujących komornikowi.*
WYDŁUŻENIE OKRESU SPŁATY KREDYTU – to inaczej wydłużenie okresu kredytowania, celem zmniejszenia wysokości rat kredytu i poprawy płynności finansowej kredytobiorcy. **
WYKLUCZENIE FINANSOWE – to brak lub ograniczenie możliwości uczestnictwa, wpływania i korzystania z produktów i usług finansowych.*
ZABEZPIECZENIE KREDYTU – to zabezpieczenie gwarantujące wierzycielowi spłatę jego należności. W kredytach konsumenckich mogą być stosowane np.: weksel „z klauzulą” „nie na zlecenie”, poręcznie, zastaw, hipoteka, ubezpieczenie kredytu itp.*
ZDOLNOŚĆ KREDYTOWA – to zdolność do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w terminach określonych w umowie.
ZMIANA HARMONOGRAMU SPŁAT – polega na ustaleniu nowego terminu spłat rat kredytu. Tę metodę stosuje się w sytuacji, gdy przeszkodę w terminowej spłacie rat kredytu stanowi zmiana daty otrzymywania wynagrodzenia przez kredytobiorcę. **
* hasła zaczerpnięto z publikacji: I. Karmasz, M. Marchalewska, Słownik pojęć finansowych [w.] Życie w kredycie. Przewodnik nie tylko dla zadłużonych, Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Warszawa 2012, s. 50-56.
** hasła zaczerpnięto z publikacji: K. Kołodziejczyk, Co zrobić w sytuacji nadmiernego zadłużenia? [w.] Życie w kredycie. Przewodnik nie tylko dla zadłużonych, Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Warszawa 2012, s.39-40.
Jakie prawa przysługują kredytobiorcy?
Prawa i obowiązki kredytobiorcy, będącego konsumentem, reguluje ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz.U. 2011 Nr 126 poz. 715, Dz. U. z 2016 r. poz. 1528, z 2017 r. poz. 819). Gwarantuje ona kredytobiorcy:
Prawo do rzetelnych informacji zawartych w reklamie
W reklamie kredytu konsumenckiego, zawierającej informacje dotyczące kosztów takiego kredytu, kredytodawca ma obowiązek poinformować konsumenta, w sposób jednoznaczny, zrozumiały i widoczny, o stopie oprocentowania wraz z wyodrębnieniem opłat uwzględniających całkowity koszt kredytu, całkowitej kwocie kredytu oraz rzeczywistej rocznej stopie oprocentowania (RRSO).
Prawo do otrzymania pełnej informacji o kredycie
Kredytodawca ma obowiązek wyjaśnić konsumentowi informacje dotyczące kredytu, które zostały mu przekazane przed zawarciem umowy oraz postanowienia zawarte w umowie kredytu. Objaśnienia mają umożliwić konsumentowi podjęcie świadomej decyzji w zakresie zawarcia umowy.
Prawo do otrzymania formularza informacyjnego
Przed zawarciem umowy o kredyt, kredytodawca zobowiązany jest przekazać konsumentowi formularz informacyjny, czyli dokument zawierający wszystkie istotne informacje dotyczące kredytu, w tym: rodzaj kredytu, czas obowiązywania umowy, stopę oprocentowania, całkowitą kwotę kredytu, całkowitą kwotę do zapłaty, informację o wymaganych zabezpieczeniach, czy obowiązku zawarcia umów dodatkowych.
Prawo do otrzymania projektu umowy
Konsument, który w ocenie kredytodawcy, spełnia warunki do udzielenia mu kredytu, może otrzymać, po złożeniu stosownego wniosku, bezpłatny projekt umowy, zawierający wszystkie warunki, na których kredyt mógłby zostać udzielony.
Prawo do uzyskania informacji o przyczynach odmowy udzielania kredytu
Przed zawarciem umowy o kredyt, kredytodawca ma obowiązek dokonania oceny zdolności kredytowej konsumenta. Wykorzystuje do tego celu informacje znajdujące się w odpowiednich bazach i zbiorach danych oraz informacje pozyskane od konsumenta, który jednocześnie zobowiązany jest do wydania na żądanie kredytobiorcy dokumentów i informacji niezbędnych do dokonania takiej oceny. W przypadku, gdy na podstawie informacji uzyskanych z bazy i zbiorów danych, kredytodawca odmówi konsumentowi udzielenia kredytu, to pozostaje zobowiązany do niezwłocznego przekazania bezpłatnej informacji o wyniku weryfikacji oraz źródeł, z których korzystał.
Prawo do odstąpienia od umowy kredytu
Kredytobiorca ma prawo, w ciągu 14 dni od zawarcia umowy kredytu, odstąpić od niej, bez podania przyczyny. Jednocześnie zobowiązany jest do dokonania, niezwłocznie, ale nie później niż w ciągu 30 dni, zwrotu pieniędzy. Za czas korzystania z kredytu, konsument zobowiązany jest zapłacić odsetki.
Prawo do otrzymania harmonogramu spłaty w każdym czasie
Kredytobiorca, który zawarł umowę o kredyt na czas określony, przez cały okres kredytowania, po złożeniu stosownego wniosku, ma prawo do otrzymania, w każdym czasie, harmonogramu spłaty. Kredytodawca ma obowiązek wydać dokument bezpłatnie.
Prawo do wcześniejszej spłaty kredytu i rozliczenie kosztów z tego tytułu
Przez cały okres trwania umowy kredytowej, kredytobiorca ma prawo do spłaty kredytu przez terminem, w całości lub części bez konieczności wcześniejszego poinformowania o tym fakcie Kredytodawcy. Kredytodawca zaś, po spełnieniu określonych warunków, ma możliwość pobrania opłaty za wcześniejszą spłatę kredytu. W przypadku wcześniejszej całkowitej spłaty kredytu, całkowity koszt kredytu ulega zmniejszeniu o wysokość kosztów, które byłyby naliczone, w okresie, o który skrócono czas obowiązywania umowy. Rozliczenie kredytu powinno nastąpić w ciągu 14 dni.
PAMIĘTAJ! Jako kredytobiorca, masz prawo żądać od kredytodawcy:
- Przedstawienia rzetelnych informacji na temat kredytu w prezentowanych reklamach,
- Uzyskania pełnej i wyczerpującej informacji na temat prezentowanej oferty kredytu i postanowień zawartych w umowie kredytowej,
- Wydania formularza informacyjnego, zawierającego najważniejsze dane dotyczące kredytu,
- Udostępnienia, na wniosek, bezpłatnego projektu umowy kredytowej,
- Wskazania przyczyny odmowy udzielenia kredytu, po dokonanej ocenie zdolności kredytowej,
- Wydania, w każdym czasie, bez naliczania dodatkowych opłat, harmonogramu spłaty kredytu.
Ponadto, masz prawo do:
- Odstąpienia od umowy kredytu, w terminie 14 dni – bez podania przyczyny,
- Wcześniejszej spłaty kredytu w całości lub części.
Skuteczne odstąpienie od umowy kredytu
Odstąpienie od umowy kredytu reguluje ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz.U. 2011 Nr 126 poz. 715, Dz. U. z 2016 r. poz. 1528, z 2017 r. poz. 819). Prawo odstąpienia przysługuje jedynie osobie, która jest konsumentem, co oznacza osobę fizyczną dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową (definicja zawarta w kodeksie cywilnym art. 22 (1)).
Termin odstąpienia wynosi 14 dni od dnia zawarcia umowy. Ustawodawca nakłada jednak pewną sankcję w przypadku, gdy nie zostaną spełnione wszystkie warunki konieczne do prawidłowego zawarcia umowy wymienione w art. 30 powyższej ustawy. Wówczas termin 14-dniowego odstąpienia liczony jest od dnia dostarczenia wszystkich brakujących elementów warunkujących prawidłowe zawarcie umowy.
Odstępujący od umowy nie musi wskazać przyczyny, dla której chce odstąpić od umowy, kredytodawca nie może również żądać przyczyn takiej decyzji. Ponadto kredytodawca lub pośrednik kredytowy przy zawarciu umowy zobowiązany jest wręczyć konsumentowi, na trwałym nośniku, wzór oświadczenia o odstąpieniu od umowy, z oznaczeniem imienia i nazwiska (nazwy) oraz adresu zamieszkania (siedziby).
Oświadczenie to będzie skuteczne w przypadku przesłania go przed upływem terminu odstąpienia na adres wskazany przez kredytodawcę we wzorze odstąpienia. Istotna jest data nadania, a nie termin otrzymania listu, maila lub pisma przez kredytodawcę. Konsument nie ponosi kosztów związanych z odstąpienie od umowy, za wyjątkiem odsetek za okres od dnia wypłaty kredytu do dnia spłaty kredytu. Natomiast zwrot kwoty kredytu wraz z odsetkami powinien być dokonany przez konsumenta w terminie 30 dni od skorzystania z prawa odstąpienia. W przypadku odstąpienia od umowy, o którym mowa w art. 53, kredytodawcy nie przysługują żadne inne opłaty, z wyjątkiem bezzwrotnych kosztów poniesionych przez niego na rzecz organów administracji publicznej oraz opłat notarialnych.
Warto wskazać, że odstąpienie od umowy kredytu skutkuje także odstąpieniem od umów dodatkowych np. umowy ubezpieczenia.
Odstąpienie od umowy o kredyt wiązany
W przypadku, gdy konsument postanawia odstąpić od umowy o kredyt wiązany i spełnienie świadczenia przez kredytodawcę ma nastąpić na rzecz sprzedawcy, od którego konsument nabył towar, konsument może odstąpić od umowy kredytu konsumenckiego przez złożenie kredytodawcy oświadczenia o odstąpieniu od umowy. Sprzedawca jest zobowiązany do zwrotu otrzymanego świadczenia na rzecz kredytodawcy, jeżeli kredytodawca przedstawi sprzedawcy kopię oświadczenia odstąpienia od umowy kredytu wraz z żądaniem zwrotu kredytu. Podobnie jak było wskazane powyżej na kredytobiorcy ciąży obowiązek zapłaty odsetek od kredytu, od dnia wydania towaru przez sprzedawcę do dnia złożenia przez konsumenta oświadczenia o odstąpieniu.
Inaczej kształtuje się sytuacja, gdy konsumentowi został już wydany towar. W przypadku odstąpienia od umowy kredytu, sprzedawca zachowuje swoje roszczenie o zapłatę towaru, chyba że towar niezwłocznie zostanie zwrócony, a sprzedawca przyjmie towar z powrotem. Warunki przyjęcia przez sprzedawcę towaru określa umową pomiędzy sprzedawcą a konsumentem.
Uwaga! Nie można uzależniać prawa odstąpienia od umowy kredytu konsumenckiego od zwrotu towaru przez konsumenta.
