Prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą śmierci na jedną lub kilka osób stosownie do przepisów zamieszczonych w Kodeksie cywilnym w księdze czwartej.

Powołanie do spadku wynika z ustawy albo z testamentu. Zgodnie z art. 931 kodeku cywilnego dziedziczenie ustawowe następuje w poniżej wskazanej kolejności:

  1. dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek – w częściach równych, jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta spadku;
  2. jeśli jedno z dzieci spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku – jego część, która by mu przypadała zostaje podzielona pomiędzy jego dzieci własne;
  3. w przypadku braku zstępnych (dzieci) powołani do spadku są małżonek oraz rodzice zmarłego;
  4. w przypadku braku zstępnych jak i małżonka cały majątek przypada rodzicom zmarłego;
  5. w przypadku, gdy jeden z rodziców uprawnionych do dziedziczenia nie żyje, w jego miejsce wchodzi rodzeństwo zmarłego;
  6. w przypadku, gdy rodzeństwo nie dożyło otwarcia spadku, w ich miejsce wchodzą dzieci rodzeństwa;
  7. w przypadku braku zstępnych, małżonka, rodziców, rodzeństwa i zstępnych rodzeństwa cały spadek przypada dziadkom spadkodawcy;
  8. w przypadku braku rodziny spadek przypada dzieciom małżonka (pasierbom);
  9. ostatecznie, gdy spadkodawca nie posiada żadnej rodziny, która została powołana z ustawy; spadek przypada gminie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy.

Oprócz dziedziczenia ustawowego spadkodawca jest uprawniony do sporządzenia testamentu na wypadek śmierci, w którym może ustanowić dowolne osoby spadkobiercami.

Co może zrobić spadkobierca?

W przypadku śmierci spadkodawcy, spadkobierca może podjąć następującą decyzję:

  • przyjąć spadek bez ograniczenia za długi spadkowe (przyjęcie proste) – spadkobierca przyjmuje zarówno majątek i długi;
  • przyjąć spadek z ograniczeniem odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza) – odpowiada za długi spadkodawcy tylko do wysokości majątku, jaki zostawił po sobie spadkodawca;
  • odrzucić spadek – zrezygnować w całości ze spadku.

Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku przez spadkobiercę może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania. Termin 6 miesięcy dla kolejnych spadkobierców zaczyna być liczony dopiero w sytuacji, gdy inni spadkobiercy odrzucili spadek.

Odrzucenie lub przyjęcie spadku może być złożone jedynie przed notariuszem lub przed sądem.

Uwaga! Jakakolwiek inna forma złożenia oświadczenia np. w biurze podawczym Urzędu Skarbowego nie jest oświadczeniem skutkującym przyjęcie lub odrzucenie spadku.

W przypadku, gdy spadkobierca w terminie szczęściu miesięcy od dowiedzenia się o tytule swego powołania nie złoży jakiegokolwiek oświadczenia, będzie to oznaczało, że przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza.

Uwaga! Do dnia 18 października 2015 r. w przypadku śmierci spadkodawcy, osoba, która w terminie 6 miesięcy nie złożyła jakiegokolwiek oświadczenia dziedziczyła spadek bez ograniczenia, czyli odpowiadała całym swoim majątkiem za ewentualne długi spadkowe.

Podsumowując:

  • istnieje katalog osób, które dziedziczą po zmarłym w określonej kolejności;
  • odrzucenie spadku przez spadkobiercę, który jest w wyższej kategorii będzie aktualizowało możliwość odrzucenia bądź przyjęcia spadku przez spadkobiercę z „niższej kategorii”;
  • od dnia 18 października 2015 r., jeśli spadkobierca nie złoży oświadczenia w terminie 6 miesięcy dziedziczy spadek z dobrodziejstwem inwentarza;
  • do dnia 18 października 2015 r., jeśli spadkobierca nie złożył oświadczenia w terminie 6 miesięcy dziedziczył spadek w całości.

Bibliografia:

  • ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny ( Dz.U.2016.380);
  • „Kodeks cywilny- komentarz” pod red. E. Gniewka, wydawnictwo C.H. Beck, wydanie 4, 2011 r.

PODOBNE ARTYKUŁYWIĘCEJ OD AUTORA