Do Ośrodka Doradztwa Finansowego i Konsumenckiego w Gdyni zgłosiła się klientka, która posiada liczne zadłużenia, natomiast nie posiada żadnego majątku oprócz przedmiotów codziennego użytku. Klientka posiada dwójkę dzieci oraz wnuki, które wiedzą o trudnej sytuacji majątkowej kobiety. Klientka zastanawia się jakie byłoby najlepsze rozwiązanie na wypadek jej śmierci i ewentualnego dziedziczenia długów.
Na samym początku należy wskazać, że obecne przepisy prawa spadkowego chronią spadkobierców w ten sposób, że:
- spadkobiercy, jeśli nie podejmą żadnej decyzji do spadku to dziedziczną z dobrodziejstwem inwentarza – są odpowiedzialni za długi pozostawione przez spadkodawcę do wysokości odziedziczonych „aktywów”,
- spadkobiercy mogą odrzucić spadek, który to w przypadku odrzucenia przez nich przechodzi na kolejnych spadkobierców, czyli najczęściej wnuki spadkodawcy. Wnuki również są zmuszone odrzucić spadek, stąd pojawia się kaskada osób odrzucających spadek.
Oprócz przedstawionych rozwiązań istnieje także o wiele prostsze rozwiązanie, jednakże mniej znane. Spadkodawca wraz ze spadkobiercą ustawowym mogą zawrzeć umowę o zrzeczenie się spadku. Taka umowa jest zawierana za życia spadkodawcy tylko i wyłącznie ze spadkobiercą ustawowym (czyli praktycznie z rodziną).
Aby umowa była skuteczna musi być podpisana przed notariuszem. Główną zaletą zawarcia takiej umowy jest to, że jej skutek rozciąga się także na zstępnych spadkobiercy ( tj. jego dzieci, wnuków, prawnuków). Pomimo, że umowa została zawarta tylko pomiędzy spadkodawcą i spadkobiercą ustawowym, który dziedziczyłby w pierwszej kolejności dotknięci skutkami tej umowy są inne osoby, które mogłyby się stać potencjalnymi spadkobiercami.
W porównaniu z odrzuceniem spadku, gdy każdy indywidualnie musi odrzucić spadek, aby nie dziedziczyć, to w sytuacji zawarcia umowy o zrzeczeniu się spadku wystarczy zawarcie umowy z osobą, która uznana jest za najbliższego spadkobiercę, aby dzieci i wnuki spadkobiercy również nie dziedziczyły po zmarłym. Ponadto kolejnym argumentem do zawarcia umowy o zrzeczenie spadku jest brak możliwości zaskarżenia takiej umowy przez wierzycieli jako czynności z powodu, której zostali oni pokrzywdzeniu[1].
W przypadku odrzucenia spadku wierzyciele mają prawo żądania przed sądem, aby odrzucenie spadku przez spadkobierców zostało anulowane i aby w konsekwencji żądać od nich spłaty długów, które pozostawił po sobie zmarły.
Spadkodawca oraz spadkobierca ustawowy, mogą się porozumieć w umowie, że zrzeczenie się spadku będzie dotyczyło tylko spadkobiercy, z którym jest podpisywana umowa, z wyłączeniem jego dzieci i wnuków.
Dodatkowe informacje
- Jeśli strony zawarły umowę o zrzeczenie się spadku, mogą w każdym momencie z niej zrezygnować zawierając umowę o uchyleniu skutków poprzedniej umowy. Taka umowa również wymaga formy aktu notarialnego.
- Zrzekający się oraz jego zstępni, których obejmuje zrzeczenie się dziedziczenia, zostają wyłączeni od dziedziczenia, tak jakby nie dożyli otwarcia spadku.
Podsumowanie
Podsumowując, jeśli klientka posiada większe długi niż majątek aktywny, a jej rodzina jest bardzo liczna, ponieważ składa się z dzieci i wnuków, to zasadne byłoby zawarcie umowy o zrzeczenie się spadku, która to umowa w szybszym czasie zakończy procedurę spadkową. Zabezpieczy ich również, przed ewentualnymi reperkusjami ze strony wierzycieli.
[1] Art. 1048 KC red. Załucki, 2020, wyd. 2 Doliwa, Wydawnictwo Legalis.
Więcej informacji na Pogotowie dla zadłużonych
