Fundusze inwestycyjne
Fundusze inwestycyjne tworzone są ze środków pieniężnych powierzonych przez indywidualnych inwestorów. Środki te są zarządzane na rzecz inwestorów przez licencjonowanych specjalistów. Zadaniem funduszu jest inwestowanie wpłaconych do funduszu środków w taki sposób, aby osiągnąć jak największy zysk dla uczestników funduszu, przy jednoczesnym ograniczeniu ryzyka inwestycyjnego. Istota funduszy inwestycyjnych opiera się na połączeniu zasobów kapitałowych (środków pieniężnych) indywidualnych inwestorów w celu ich wspólnego inwestowania.
Jednostki uczestnictwa i certyfikaty inwestycyjne
Dokonując wpłaty do funduszu inwestorom zostają przydzielone tytuły uczestnictwa, czyli jednostki uczestnictwa lub ich ułamkowe części (w przypadku tzw. otwartych funduszy inwestycyjnych – FIO) lub certyfikaty inwestycyjne (w przypadku zamkniętych funduszy inwestycyjnych – FIZ). Ich liczba pokazuje proporcjonalny udział uczestnictwa w majątku funduszu inwestycyjnego. Inwestowane środki przez fundusz tworzą portfel inwestycyjny. Podczas trwania funduszu inwestycyjnego otwartego zbywa lub odkupuje przeznaczone uczestnikowi jednostki na jego żądanie, zaś fundusz zamknięty emituje certyfikaty inwestycyjne oraz dokonuje ich wykupu w przypadkach określonych w statucie funduszu.
Fundusz dokonuje ustalenia wartości tytułów inwestycyjnych, tzn. oblicza wartość aktywów netto funduszu przypadających na tytuł uczestnictwa (dzień wyceny). Z reguły wycena następuje w dniach, w których odbywa się sesja na giełdzie. Wartość tytułu uczestnictwa może się zmienić w każdym dniu wyceny. Liczbę jednostek uczestnictwa określa się poprzez podzielenie kwoty wpłaty przez aktualną na moment wpłaty wartość pojedynczej jednostki uczestnictwa.
Zbywanie i odkupowanie
Jednostki uczestnictwa są zbywane i odkupowane przez otwarty fundusz inwestycyjny po cenie wynikającej z wartości jednostek w danym dniu, odpowiednio powiększoną lub pomniejszoną o pobieraną przez zarządzające funduszem towarzystwo opłatę manipulacyjną. Opłaty za zbywanie i odkupywanie jednostek uczestnictwa występują zwykle w formie opłaty procentowej od wielkości wpłacanych środków. W polskich warunkach kształtują się one na poziomie od 0 do 4 procent.
Zebrane od uczestników funduszu środki są inwestowane w różnego rodzaju papiery wartościowe (np. akcje, obligacje listy zastawne) i prawa majątkowe (np. nieruchomości). Dokonując wyboru funduszu powinniśmy zapoznać się ze statutem funduszu, prospektem informacyjnym (w przypadku funduszu otwartego), prospektem emisyjnym (w przypadku funduszu zamkniętego), memorandum informacyjnym lub warunkami emisji, a także z tabelą opłat manipulacyjnych związanych z nabyciem jednostek uczestnictwa lub certyfikatów inwestycyjnych.
Cechą charakterystyczną funduszy inwestycyjnych jest to, że wiążą się z dużym ryzykiem inwestycyjnym niż lokaty. Stopa zwrotu (zysk) osiągana przez fundusze inwestycyjne nie jest tak pewna jak oprocentowanie lokat. Uczestnik funduszy inwestycyjnych może dużo zyskać jak i dużo stracić. O tym należy pamiętać decydując się na tego typu produkty finansowe.
Są różne fundusze
Ze względu na politykę lokacyjną klientów funduszy, fundusze możemy podzielić na:
Fundusze akcji – inwestują, w co najmniej 2/3 swoich aktywów w akcje oraz inne udziałowe papiery wartościowe (np. prawo do akcji, kwity depozytowe itp.).
Fundusze mieszane – inwestują w różne klasy aktywów, np. w akcje, obligacje,. W zależności od składu portfela inwestycyjnego w ramach tej jednej kategorii wyróżnia się fundusze z ochroną kapitału, stabilnego wzrostu, zrównoważone itp.
Fundusz z ochroną kapitału stosują zabezpieczenia portfela akcji, polegającej na odpowiednim równoważeniu udziałów akcji i instrumentów dłużnych w portfelu. Celem jest ochrona wartości aktywów funduszu przed spadkiem poniżej zakładanego poziomu.
Fundusz bezpieczne inwestują przede wszystkim w papiery wartościowe o stałym dochodzie, tj. bony skarbowe i obligacje skarbowe emitowane przez rząd lub bank centralny oraz instrumenty dłużne emitowane przez przedsiębiorstwa lub jednostki samorządu terytorialnego.
Fundusze zrównoważone charakteryzują się równym udziałem akcji i obligacji w portfelu. Ryzyko związane z tymi funduszami jest średnie.
Fundusze agresywne inwestują w 100 proc. akcji lub inne dokumenty udziałowe. Charakteryzują się dużym ryzykiem z powodu dużych wahań wartości jednostek uczestnictwa lub certyfikatów w związku z wartością portfela.
Źródło: U. Banaszczak-Soroka, Rynki Finansowe. Organizacja, instytucje, uczestnicy. Warszawa 2012 r. B. Jawdosiuk, K. Rożko, ABC inwestowania w fundusze inwestycyjne. Poradnik inwestora, wyd. CEDUR, KNF.
