Do Ośrodka Doradztwa zgłosił się pan Jan, który spodziewa się wypłaty odszkodowania z tytułu uszczerbku na zdrowiu. Jednocześnie jest wobec niego prowadzona egzekucja komornicza. Słyszał, że ubezpieczenia nie podlegają zajęciu komorniczemu i chciał się upewnić czy to prawda.
Rzeczywiście, jednym ze sposobów wyegzekwowania należnego wierzycielowi długu jest coraz częściej spotykana egzekucja z ubezpieczeń (np. osobowych, majątkowych, polis na życie). To czy można zająć ubezpieczenie, a jeśli tak to, w jakiej wysokości, zależy od rodzaju ubezpieczenia oraz od tego, czy zajęcie następuje na podstawie egzekucji sądowej czy administracyjnej (Urząd Skarbowy, ZUS).
Egzekucja sądowa odbywa się za pośrednictwem komornika, który to działa na wniosek wierzyciela. W jej przypadku, zgodnie z art. 831 § 1 pkt. 5 Kodeksu postępowania cywilnego, nie podlegają egzekucji m.in. świadczenia z ubezpieczeń osobowych oraz odszkodowania z ubezpieczeń majątkowych, w granicach określonych w drodze rozporządzenia. Zgodnie z nim, świadczenia pieniężne z ubezpieczeń osobowych i odszkodowania z ubezpieczeń majątkowych nie podlegają egzekucji sądowej w trzech czwartych częściach tych świadczeń i odszkodowań. Czyli na poczet egzekucji komornik może zająć 25% świadczenia, które ma być wypłacone przez zakład ubezpieczeniowy. Powyższe przepisy nie dotyczą zaspokojenia roszczeń alimentacyjnych oraz składki należnej zakładowi ubezpieczeń z tytułu ubezpieczeń osobowych i majątkowych, na ich poczet można zająć całe świadczenie bądź odszkodowanie.
Egzekucja sądowa nie podlega ograniczeniom wynikającym z ww. rozporządzenia, jeśli dłużnik-ubezpieczony sam rozwiąże umowę ubezpieczenia albo wypłaci kwotę zgromadzoną na rachunku polisy np. z tytułu dodatkowych, nieobowiązkowych składek.
W przypadku egzekucji administracyjnej organ egzekucyjny (naczelnik urzędu skarbowego, dyrektor ZUS) może zająć całe świadczenie ubezpieczeniowe bez ustawowych ograniczeń oraz z różnorodnych typów ubezpieczenia. Wyjątkiem są kwoty otrzymane z obowiązkowych ubezpieczeń majątkowych, np. OC kierowców, które nie podlegają egzekucji. Wynika to z art. 8 pkt. 14 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
Nawet, jeśli nie następuje wypłata świadczenia w związku z zajściem zdarzenia objętego ubezpieczeniem lub ubezpieczający sam nie rozwiązuje umowy ubezpieczenia, wierzyciel może dokonać egzekucji na podstawie art. 909 Kodeksu postępowania cywilnego poprzez zajęcie prawa majątkowego z tytułu umowy ubezpieczenia. Na tej podstawie wierzyciel może sam rozwiązać umowę ubezpieczenia i zająć wartość polisy. Takie same instrumenty prawne może wykorzystać organ egzekucyjny w przypadku egzekucji administracyjnej, na podstawie art. 67a § 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
Podstawa prawna:
– ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296);
– rozporządzenie Ministrów Finansów i Sprawiedliwości z dnia 4 lipca 1986 r. w sprawie określenia granic, w jakich świadczenia z ubezpieczeń osobowych i odszkodowania z ubezpieczeń majątkowych nie podlegają egzekucji sądowej (Dz. U. z 1986 r. Nr 26, poz. 128);
– ustawa z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2012 r., poz. 1015).
