Do biura ODFiK w Krakowie zadzwoniła pani Anna. W sierpniu 2021 roku wyszła za mąż. Przed ślubem posiadała około 50 tysięcy złotych oszczędności oraz działkę, którą przepisała jej babcia (mąż nie figuruje w księgach wieczystych, jako współwłaściciel). Mąż pani Anny prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą, przed ich ślubem zaciągnął spory kredyt, którego obecnie nie może spłacać. Nie zdecydowali się na rozdzielność majątkową. Pani Anna zastanawia się czy w przypadku egzekucji komorniczej poniesie konsekwencje zadłużenia męża.
Moje, twoje i nasze
Przed ślubem każdy posiada swój majątek osobisty. O ile przed zawarciem małżeństwa nie podpisano umowy małżeńskiej, czyli intercyzy po zawarciu związku małżeńskiego powstanie małżeńska wspólność majątkowa.
Co to oznacza?
Najprościej mówiąc od chwili zawarcia małżeństwa małżonkowie budują tzw. majątek wspólny (zachowując jednocześnie majątek posiadany przed ślubem, który pozostaje majątkiem osobistym każdego z małżonków). Tym samym istnieją trzy majątki: majątek osobisty żony, majątek osobisty męża oraz majątek wspólny.
Majątek wspólny obejmuje:
- dobra nabyte po ślubie,
- wynagrodzenie za pracę i dochody małżonków z działalności zarobkowej,
- dochody z majątku osobistego oraz wspólnego, np. z wynajmu, dzierżawy,
- środki przechowywane na rachunkach emerytalnych.
Zgodnie z art. 33 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego do majątku osobistego każdego z małżonków należą:
- przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej,
- przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba, że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił,
- prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom,
- przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków (np. okulary korekcyjne, biżuteria).
- prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie (np. służebność osobista).
- przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość,
- wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków. Realizacja tych wierzytelności przez pobranie wynagrodzenia, czy też przez uzyskanie kwot należnych z tytułu działalności zarobkowej stanowi przesłankę wejścia otrzymanych przedmiotów do majątku wspólnego.
- przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków,
- prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy,
- przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba, że przepis szczególny stanowi inaczej.
Majątek wspólny a egzekucja komornicza
Co do zasady każdy odpowiada za swoje długi samodzielnie i tylko swoim majątkiem. Jeżeli współmałżonek zaciągnął pożyczkę bez zgody i wiedzy męża czy żony to tylko on ponosi za nią odpowiedzialność a egzekucja z majątku wspólnego jest niemożliwa (art. 37 KRO).
Odpowiedzialność za długi z majątku wspólnego może jednak nastąpić w poniższych przypadkach:
- zobowiązanie zostało zaciągnięte wspólnie przez współmałżonków – odpowiada się z majątku wspólnego oraz majątków osobistych obojga współmałżonków;
- zobowiązanie zostało zaciągnięte przez jednego z współmałżonków, ale za zgodą drugiego – odpowiada się z majątku wspólnego oraz z majątku osobistego małżonka, który zobowiązanie zaciągnął;
- zobowiązania wynikające z zaspokajania zwykłych potrzeb rodziny np.: rachunki za media, czynsz, pożyczka wzięta w celu zakupu opału itd. Co istotne w takich sprawach małżonkowie są odpowiedzialni solidarnie za zobowiązania zaciągnięte przez jednego z nich, co więcej zasada ta obowiązuje bez względu na ustrój majątkowy;
- zobowiązania związane z prowadzoną przez jednego z małżonków działalnością gospodarczą o ile współmałżonek wyraził na nie zgodę.
Długi małżonka zaciągnięte przed ślubem
Kwestię tę jednoznacznie reguluje art. 41 § 3 KRO – za długi powstałe jeszcze przed ślubem odpowiada jedynie ta osoba, która zaciągnęła zobowiązanie:
„Jeżeli wierzytelność powstała przed powstaniem wspólności lub dotyczy majątku osobistego jednego z małżonków, wierzyciel może żądać zaspokojenia z majątku osobistego dłużnika, z wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej, jak również z korzyści uzyskanych z jego praw, o których mowa w art. 33 składniki majątku osobistego pkt 9.”
W sprawie pani Anny nie ma wątpliwości – gdyby doszło do egzekucji komorniczej w związku z kredytem zaciągniętym przed ślubem przez jej męża egzekucja będzie mogła być prowadzona jedynie z majątku osobistego męża nie zaś z majątku wspólnego czy tym bardziej z jej majątku osobistego.
