Co to jest uznanie długu?

Do ODFiK Kraków zgłosiła się pani Aneta z Katowic, która chciała dowiedzieć się, czym jest uznanie długu, w jakieś formie można go dokonać i jakie ma skutki dla długu, który się przedawnił.

W pierwszej kolejności należy zaznaczyć, że przedawnienie zobowiązania nie powoduje jego wygaśnięcia, dług nadal istnieje, jednakże dłużnik może uchylić się od jego spłaty. Dług staje się tzw. zobowiązaniem niezupełnym/ naturalnym. Jeżeli taki dług spłacimy pomimo jego przedawnienia to zgodnie z art. 411 pkt 3 k.c. taka spłata traktowana będzie, jako świadczenie należne, niepodlegające zwrotowi. Po przedawnieniu wierzyciel traci możliwość żądania od organu państwa (sądu, komornika) lub innego podmiotu upoważnionego do stosowania prawa (np. sądu polubownego), aby użyły one przymusu w celu skłonienia zobowiązanego do spłacenia przedawnionego długu.

Uznanie długu wiąże się bezpośrednio z zagadnieniem przedawnienia.

Uznanie długu można podzielić na:

1. uznanie właściwe długu;
2. uznanie niewłaściwe długu.

Uznanie właściwe długu:

Jego formą jest najczęściej podpisanie przez dłużnika oświadczenia woli o uznaniu długu lub ugody z wierzycielem.

Poprzez powyższe działania dłużnik w sposób jednoznaczny daje wyraz swojej woli, aby dany dług w pełni uznać i co za tym idzie spłacić.

Czy takie oświadczenie woli można wzruszyć?

Tak, ale tylko w sytuacji, gdy zachodzą przesłanki do stwierdzania nieważności oświadczeń woli opisane w Kodeksie Cywilnym. Mogą nimi być: błąd, podstęp, stan wyłączający świadomość albo swobodę w trakcie podejmowania decyzji.

Niewłaściwe uznanie długu

Zgodnie z art. 60 kodeksu cywilnego, oświadczenie woli może być wyrażone przez każde zachowanie się osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym również przez ujawnienie jej w postaci elektronicznej. Tym samym nie ma konkretnego wyliczenia czynności, które można uznać za niewłaściwe uznanie długu. Zgodnie z art. 65 k.c. oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których zostało złożone, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje. Oznacza to, że dłużnik może uznać cały dług w sposób całkowicie nieświadomy.

Jeżeli dłużnik zostanie pozwany w związku z brakiem płatności długu, dla sądu będzie istotne czy zachowanie dłużnika można uznać za uznanie długu.

Przykładowe czynności, które można potraktować, jako uznanie długu:

1. wpłata części zobowiązania (nawet niewielkiej sumy, jak 20 zł);
2. potwierdzenie w rozmowie z konsultantem posiadania zadłużenia i zobowiązanie się do spłaty;
3. zgoda na częściowe umorzenie długu;
4. wystosowanie propozycji, np.: telefonicznie, przez e-mail, spłaty części zadłużenia bez spłacania odsetek;
5. prośba o rozłożenie zadłużenia na raty;
6. zgoda na zapłatę bez kosztów i odsetek;
7. potwierdzenie salda zadłużenia, chociażby telefonicznie;
8. zgoda na zapłatę kilku rat;
9. ustanowienie zabezpieczenia spłaty.

W takiej sytuacji, pomimo tego, że nie doszło do podpisania żadnego oświadczenia czy zawarcia pisemnej ugody dłużnik poprzez swoje zachowanie daje znać wierzycielowi, że akceptuje swój dług i jego wysokość.

Konsekwencje uznania długu

Jeżeli dług nie jest przedawniony uznanie długu przerywa bieg przedawnienia (art. 123 § 1 pkt 2 k.c.).

W sytuacji długów przedawnionych sytuacja jest nieco bardziej skomplikowana. W doktrynie i orzecznictwie przyjmuje się, że oświadczenie o uznaniu długu złożone już po upływie terminu przedawnienia nie powoduje, że termin przedawnienia biegnie na nowo. Jednakże takie oświadczenie o uznaniu długu może być interpretowane, jako oświadczenie o zrzeczeniu się zarzutu przedawnienia przewidziane w art. 117 § 2 Kodeksu cywilnego. Skutkiem jest to, że w razie sporu sądowego nie można powołać się na zarzut przedawnienia.

Należy jednak mieć na względzie art. 117 § 2¹ k.c. zgodnie, z którym po upływie terminu przedawnienia nie można domagać się zaspokojenia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi.

Więcej na Porada tygodnia