Do Ośrodka Doradztwa Finansowego i Konsumenckiego w Gdyni zgłosiła się klientka, która posiada liczne zadłużenia, natomiast nie posiada żadnego majątku oprócz przedmiotów codziennego użytku. Klientka posiada dwójkę dzieci oraz wnuki, które wiedzą o trudnej sytuacji majątkowej kobiety. Klientka zastanawia się jakie byłoby najlepsze rozwiązanie na wypadek jej śmierci i ewentualnego dziedziczenia długów.

Na samym początku należy wskazać, że obecne przepisy prawa spadkowego chronią spadkobierców w ten sposób, że:

  • spadkobiercy, jeśli nie podejmą żadnej decyzji do spadku to dziedziczną z dobrodziejstwem inwentarza – są odpowiedzialni za długi pozostawione przez spadkodawcę do wysokości odziedziczonych „aktywów”,
  • spadkobiercy mogą odrzucić spadek, który to w przypadku odrzucenia przez nich przechodzi na kolejnych spadkobierców, czyli najczęściej wnuki spadkodawcy. Wnuki również są zmuszone odrzucić spadek, stąd pojawia się kaskada osób odrzucających spadek.

Oprócz przedstawionych rozwiązań istnieje także o wiele prostsze rozwiązanie, jednakże mniej znane. Spadkodawca wraz ze spadkobiercą ustawowym mogą zawrzeć umowę o zrzeczenie się spadku. Taka umowa jest zawierana za życia spadkodawcy tylko i wyłącznie ze spadkobiercą ustawowym (czyli praktycznie z rodziną).

Aby umowa była skuteczna musi być podpisana przed notariuszem. Główną zaletą zawarcia takiej umowy jest to, że jej skutek rozciąga się także na zstępnych spadkobiercy ( tj. jego dzieci, wnuków, prawnuków). Pomimo, że umowa została zawarta tylko pomiędzy spadkodawcą i spadkobiercą ustawowym, który dziedziczyłby w pierwszej kolejności dotknięci skutkami tej umowy są inne osoby, które mogłyby się stać potencjalnymi spadkobiercami.

W porównaniu z odrzuceniem spadku, gdy każdy indywidualnie musi odrzucić spadek, aby nie dziedziczyć, to w sytuacji zawarcia umowy o zrzeczeniu się spadku wystarczy zawarcie umowy z osobą, która uznana jest za najbliższego spadkobiercę, aby dzieci i wnuki spadkobiercy również nie dziedziczyły po zmarłym. Ponadto kolejnym argumentem do zawarcia umowy o zrzeczenie spadku jest brak możliwości zaskarżenia takiej umowy przez wierzycieli jako czynności z powodu, której zostali oni pokrzywdzeniu[1].

W przypadku odrzucenia spadku wierzyciele mają prawo żądania przed sądem, aby odrzucenie spadku przez spadkobierców zostało anulowane i aby w konsekwencji żądać od nich spłaty długów, które pozostawił po sobie zmarły.

Spadkodawca oraz spadkobierca ustawowy, mogą się porozumieć w umowie, że zrzeczenie się spadku będzie dotyczyło tylko spadkobiercy, z którym jest podpisywana umowa, z wyłączeniem jego dzieci i wnuków.

Dodatkowe informacje

  1. Jeśli strony zawarły umowę o zrzeczenie się spadku, mogą w każdym momencie z niej zrezygnować zawierając umowę o uchyleniu skutków poprzedniej umowy. Taka umowa również wymaga formy aktu notarialnego.
  2. Zrzekający się oraz jego zstępni, których obejmuje zrzeczenie się dziedziczenia, zostają wyłączeni od dziedziczenia, tak jakby nie dożyli otwarcia spadku.

Podsumowanie

Podsumowując, jeśli klientka posiada większe długi niż majątek aktywny, a jej rodzina jest bardzo liczna, ponieważ składa się z dzieci i wnuków, to zasadne byłoby zawarcie umowy o zrzeczenie się spadku, która to umowa w szybszym czasie zakończy procedurę spadkową. Zabezpieczy ich również, przed ewentualnymi reperkusjami ze strony wierzycieli.

[1] Art. 1048 KC red. Załucki, 2020, wyd. 2 Doliwa, Wydawnictwo Legalis.

Więcej informacji na Pogotowie dla zadłużonych 

Więcej na >>>